Nguyên bản: Pali

Anh dịch: W.H.D. Rouse và Ānandajoti Bhikkhu

Việt dịch và rút ngắn: Nguyên Giác

.

J161. Indasamanagotta Jātaka -- Vị ẩn sĩ bướng bỉnh và con voi

Tóm tắt: Một vị sư mới xuất gia không thích thực hiện bổn phận và muốn đi theo con đường riêng của mình. Đức Phật kể câu chuyện về một vị khổ hạnh ngoan cố, bất chấp lời khuyên của thầy mình, đã nuôi một con voi cưng và cuối cùng bị chính con voi giết chết.

.

Ngày xưa, Đức Phật đã nói với một vị sư bướng bỉnh rằng: “Ngày xưa, cũng như bây giờ, con đã bị một con voi hoang nghiền nát – vì con không chịu nghe lời khuyên bảo khôn ngoan.” Rồi Ngài kể câu chuyện cổ này.

Ngày xửa ngày xưa, tại thành Benares, có một vị hiền triết – Bồ-tát – từ bỏ cuộc sống thế tục để trở thành một ẩn sĩ trong rừng. Ngài tập hợp 500 người tầm đạo khác và dẫn dắt họ đến một cuộc sống an lạc trên dãy núi Himalaya.

Trong số đó có một người đàn ông tên là Indasamanagotta, một người kiêu ngạo và cứng đầu. Ông này đã nuôi một con voi con đã mất mẹ.

Bồ-tát nhẹ nhàng cảnh báo ông ta: “Voi lớn lên rất mạnh mẽ và nguy hiểm. Ngay cả những người nuôi dưỡng chúng cũng có thể bị tổn hại. Tốt nhất là nên buông bỏ nó.”

Nhưng Indasamanagotta trả lời: “Thưa Thầy, con quá yêu nó. Con không thể sống thiếu nó.”

Bồ-tát thở dài: “Một ngày nào đó, con sẽ hối hận về điều này.”

Thời gian trôi qua. Con voi ngày càng to lớn.

Một ngày nọ, các ẩn sĩ đi sâu vào rừng kiếm thức ăn. Họ đi vắng vài ngày. Khi gió nam ấm áp thổi đến, con voi trở nên hung dữ. Nó đập vỡ túp lều, làm vỡ bình nước, lật đổ ghế đá và nằm chờ trong rừng—tức giận và bồn chồn.

Indasamanagotta trở về trước, mang theo thức ăn cho thú cưng yêu quý của mình. Nghĩ rằng mọi chuyện đã ổn, ông đi về phía con voi. Nhưng con thú lao ra, dùng vòi vồ lấy ông, vật ông xuống và nghiền nát đầu ông. Sau đó, nó bỏ chạy, rống lên điên cuồng.

Các ẩn sĩ khác trở về và kể lại cho Bồ Tát nghe chuyện đã xảy ra.

Ngài nói: “Chúng ta không nên kết giao với những kẻ ngu muội,” và đọc những vần thơ sau:

“Hãy tránh kết bạn với những kẻ độc ác và thiếu khôn ngoan, Vì chúng sẽ mang lại tai họa, dù bây giờ hay sau này— Giống như con voi đã giết chết người giữ mình.”

“Nhưng nếu con tìm được một người tốt bụng và thông thái, Có đức hạnh, học thức, và tấm lòng nhân hậu— Hãy coi họ là bạn chân chính. Bạn tốt mang phước lành đến bất cứ nơi đâu họ đến.”

Bồ Tát đã dạy cho các đệ tử của mình giá trị của sự khiêm nhường và lắng nghe trí tuệ. Ngài đã làm lễ thành kính cho Indasamanagotta khi ông qua đời. Và nhờ thực hành đức hạnh, sau đó ông được tái sinh vào cõi trời Phạm Thiên.

Cuối câu chuyện, Đức Phật nói: “Người đàn ông bướng bỉnh đó chính là Indasamanagotta. Và ta là bậc thầy thông thái đã cố gắng dẫn dắt ông ta.”

.... o ....

J161. Indasamanagotta Jātaka -- The Headstrong Hermit and the Elephant

Summary: One newly ordained monk does not like to carry out his duties and wants to go his own way. The Buddha tells a story about an obstinate ascetic who kept a pet elephant against his teacher's advice and was ultimately killed by it.

.

Long ago, the Buddha spoke to a stubborn monk and said, “In the past, just like now, you were crushed by a wild elephant—because you refused to listen to wise advice.” Then he shared this old tale:

Once upon a time, in the city of Benares, there lived a wise man—the Bodhisatta—who gave up worldly life to become a forest hermit. He gathered 500 other seekers and led them in a peaceful life in the Himalayas.

Among them was a man named Indasamanagotta, who was proud and hard-headed. He had raised a baby elephant that had lost its mother.

The Bodhisatta warned him gently: “Elephants grow strong and dangerous. Even those who raise them can be harmed. It’s best to let it go.”

But Indasamanagotta replied, “I love him too much, Teacher. I can’t live without him.”

The Bodhisatta sighed, “One day, you’ll regret this.”

Time passed. The elephant grew huge.

One day, the hermits went deep into the forest to gather food. They were gone for several days. As the warm southern wind blew, the elephant went wild. It smashed the hut, broke the water jar, flipped the stone bench, and waited in the jungle—angry and restless.

Indasamanagotta returned first, carrying food for his beloved pet. Thinking all was well, he walked toward the elephant. But the beast charged out, grabbed him with its trunk, threw him down, and crushed his head. Then it ran off, trumpeting madly.

The other hermits returned and told the Bodhisatta what had happened.

He said, “We must not keep company with the foolish,” and shared these wise verses:

“Avoid friendship with the wicked and unwise, For they bring harm, whether now or later— Just like the elephant who killed his keeper.”

“But if you find someone kind and wise, With virtue, learning, and a gentle heart— Make them your true friend. Good friends bring blessings wherever they go.”

The Bodhisatta taught his followers the value of humility and listening to wisdom. He honored Indasamanagotta’s passing with proper rites. And through his practice of virtue, he was later reborn in the heavenly realm of Brahma.

At the end of the story, the Buddha said: “That stubborn man was Indasamanagotta. And I was the wise teacher who tried to guide him.”

.... o ....

J162. Santhava Jātaka -- Sự Giác Ngộ Của Người Thờ Lửa

Tóm tắt: Những người ngoại đạo thực hành nhiều hình thức khổ hạnh khác nhau, bao gồm cả việc thờ cúng lửa thiêng, với hy vọng đạt được sự thánh thiện. Tuy nhiên, Đức Phật nói rằng những nỗ lực này cuối cùng đều vô ích. Ngài kể một câu chuyện từ quá khứ về một vị khổ hạnh, sau nhiều nỗ lực, đã dựng một túp lều và thờ cúng lửa. Một ngày nọ, ngọn lửa đã thiêu rụi ngôi nhà của ông, khiến ông phải từ bỏ việc thực hành và rút lui về dãy Himalaya.

.

Một ngày nọ, khi đang ở tại Kỳ Viên, Đức Phật nhìn thấy một số du sĩ khổ hạnh lang thang phía sau tu viện. Họ đang thực hành những nghi lễ khắc nghiệt và đau đớn – ngồi trên gai, treo ngược mình, tự thiêu bằng năm ngọn lửa. Các nhà sư hỏi Ngài: “Tại sao họ làm những điều này? Có lợi ích gì không?”

Đức Phật trả lời: “Những khổ hạnh sai trái này không có lợi ích thực sự. Ngay cả những bậc hiền trí trong quá khứ cũng từng tin vào việc nuôi dưỡng lửa thiêng, nhưng cuối cùng họ nhận ra rằng điều đó vô ích. Họ dập tắt ngọn lửa, dập tắt chúng, và bỏ đi mà không hối tiếc.” Rồi Ngài kể lại câu chuyện từ rất lâu trước đây.

Ngày xưa, tại thành Benares, Bồ-tát sinh ra trong một gia đình Bà-la-môn. Khi Ngài tròn mười sáu tuổi, cha mẹ đã cho Ngài một lựa chọn: “Con sẽ mang ngọn lửa ra đời (birth-fire) của mình vào rừng và thờ phụng nó, hay con sẽ ở lại thế gian – học kinh điển, lấy vợ và sống cuộc sống gia đình?”

Ngài đã chọn rừng. “Con sẽ thờ lửa và tìm đường lên thiên đàng.” Thế là chàng từ biệt cha mẹ, mang theo ngọn lửa thiêng, dựng một túp lều đơn sơ bằng lá và cành cây sâu trong rừng.

Một ngày nọ, chàng được mời đến một ngôi làng và nhận được một món quà là gạo và bơ. “Ta sẽ dâng cúng cho Mahābrahma,” chàng nghĩ.

Chàng trở về túp lều, nhóm lửa và nói: “Với số gạo này, ta sẽ nuôi dưỡng ngọn lửa thiêng.” Nhưng ngay khi gạo giàu dinh dưỡng chạm vào lửa, một ngọn lửa dữ dội bùng lên. Nó lan nhanh và thiêu rụi túp lều của chàng.

Hoảng sợ, chàng chạy đến nơi an toàn và ngồi xuống, suy ngẫm: “Ngọn lửa mà ta đã chăm sóc bấy lâu nay đã thiêu rụi nhà ta. Tin tưởng vào những điều tai hại chẳng ích gì.”

Chàng đọc một bài kệ: “Không gì tệ hơn là tin tưởng vào kẻ bất xứng. Ngọn lửa ta nuôi bằng gạo và bơ đã thiêu rụi túp lều ta đã xây dựng một cách cẩn thận.”

Chàng đổ nước vào lửa, lấy gậy dập tắt, rồi bỏ lại.

Đi sâu vào trong núi, Ngài thấy một con nai đen hiền lành đang liếm mặt sư tử, hổ và báo. Ngài kinh ngạc trước tình bạn hòa bình của chúng và nghĩ: “Tình bạn chân chính với người tốt mang lại sự an toàn và niềm vui.”

Ngài đọc thêm một bài kệ: “Không gì tốt hơn là tin tưởng người tốt. Con nai liếm mặt sư tử, hổ và báo mà không sợ hãi.”

Với tuệ giác này, Bồ Tát từ bỏ những nghi lễ sai lầm và đi theo con đường trí tuệ chân chính. Ngài thực hành thiền định sâu sắc và trí tuệ, và cuối đời, Ngài được tái sinh vào cõi Phạm Thiên.

Sau khi kể câu chuyện này, Đức Phật nói: “Trong kiếp trước, ta là một vị ẩn sĩ trong rừng đã học được chân lý.”

.... o ....

J162. Santhava Jātaka -- The Fire-Worshipper’s Awakening

Summary: The heretics practice various austerities, including worshipping the sacred fire, in the hope of attaining sanctity. However, the Buddha states that these efforts are ultimately futile. He recounts a story from the past about an ascetic who, after much effort, built a hut and worshipped the fire. One day, the fire burned down his dwelling, prompting him to abandon the practice and retreat to the Himalayas.

.

One day, while staying at Jetavana, the Buddha saw some wandering ascetics behind the monastery. They were practicing harsh and painful rituals—sitting on thorns, hanging upside down, burning themselves with five fires. The monks asked him, “Why do they do these things? Is there any benefit?”

The Buddha replied, “There is no true benefit in these false austerities. Even wise people in the past once believed in feeding sacred fires, but they eventually realized it was useless. They put out the flames, beat them down, and walked away without regret.” Then he shared this story from long ago.

Long ago, in the city of Benares, the Bodhisatta was born into a brahmin family. When he turned sixteen, his parents gave him a choice: “Will you take your birth-fire into the forest and worship it, or will you stay in the world—study the sacred texts, marry, and live a household life?”

He chose the forest. “I will worship the fire and seek the path to heaven.” So he said goodbye to his parents, took his sacred fire, and built a simple hut of leaves and branches deep in the woods.

One day, he was invited to a village and received a gift of rice and ghee. “I’ll offer this to Mahābrahma,” he thought.

He returned to his hut, lit the fire, and said, “With this rice, I feed the sacred flame.” But as soon as the rich rice touched the fire, a fierce blaze erupted. It spread quickly and burned down his hut.

Terrified, he ran to safety and sat down, reflecting: “This fire, which I cared for so long, has destroyed my home. There’s no good in trusting what is harmful.”

He spoke a verse: “Nothing is worse than trusting the unworthy. The fire I fed with rice and ghee burned down my hut, built with care.”

He poured water on the fire, beat it out with sticks, and left it behind.

Wandering deeper into the mountains, he saw a gentle black deer licking the faces of a lion, a tiger, and a panther. He marveled at their peaceful friendship and thought, “True friendship with the good brings safety and joy.”

He spoke another verse: “Nothing is better than trusting the good. The deer licks the faces of lion, tiger, and panther without fear.”

With this insight, the Bodhisatta gave up false rituals and embraced the true path of wisdom. He practiced deep meditation and spiritual knowledge, and at the end of his life, was reborn in the Brahma realm.

After telling this story, the Buddha said, “In that past life, I was the forest ascetic who learned the truth.”

.... o ....

J163. Susima Jātaka -- Chàng Bà La Môn Trẻ và Lễ Hội Voi

Tóm tắt: Các cư sĩ quyết định dâng lễ vật lên Đức Phật, và mặc dù những kẻ ngoại đạo không thích điều đó, họ cũng không thể ngăn cản. Đức Phật sau đó kể một câu chuyện, vào thời xa xưa, một chàng trai trẻ đã học thuộc lòng kinh Vệ Đà và thuật xem voi chỉ trong một đêm để chu toàn bổn phận và nuôi sống gia đình, số tiền mà các Bà La Môn đã cố gắng chiếm đoạt.

.

Một ngày nọ, tại thành Xá Vệ, dân chúng tụ tập cúng dường - thực phẩm, y phục và những vật dụng cần thiết khác - để dâng lên các bậc thầy tâm linh. Nhưng họ không thể thống nhất ai sẽ nhận lễ vật. Một số muốn dâng lên Đức Phật và các vị tăng sĩ; những người khác muốn dâng lên các vị du sĩ khổ hạnh theo những tín ngưỡng khác.

Họ quyết định bỏ phiếu. Phần lớn đã chọn cộng đồng của Đức Phật. Vì vậy, trong bảy ngày, dân chúng đã cúng dường rất nhiều lễ vật cho Đức Phật và các vị tăng sĩ. Đến ngày thứ bảy, họ đã dâng cúng tất cả những gì họ thu thập được. Đức Phật cảm tạ và giảng dạy cho nhiều người con đường giác ngộ. Sau đó, Ngài trở về Kỳ Viên.

Tối hôm đó, các vị tăng sĩ bàn luận về những gì đã xảy ra. "Mặc dù những kẻ ngoại đạo đã cố gắng ngăn cản việc cúng dường," họ nói, "nhưng cuối cùng mọi thứ đều được dâng lên Đức Phật. Thần lực của Ngài thật vĩ đại!"

Đức Phật nghe thấy và nói: "Đây không phải lần đầu tiên người ta cố gắng ngăn cản lễ vật dâng lên ta. Chuyện tương tự đã từng xảy ra từ lâu rồi—nhưng lễ vật vẫn đến với ta." Rồi Ngài kể câu chuyện từ quá khứ này.

Ngày xưa, tại thành Benares, có một vị vua tên là Susima. Bồ-tát sinh ra là con trai của một vị giáo sĩ hoàng gia. Cha của Ngài có một vai trò đặc biệt: Ngài chủ trì lễ hội voi lớn của nhà vua và được hưởng rất nhiều của cải từ lễ hội.

Khi Bồ-tát mười sáu tuổi, cha Ngài qua đời. Mùa lễ hội lại đến, và các Bà-la-môn khác đến yết kiến ​​nhà vua. "Con trai của giáo sĩ còn quá nhỏ," họ nói. "Nó không biết kinh sách hay nghi lễ voi. Hãy để chúng ta chủ trì lễ hội thay thế." Nhà vua đồng ý.

Các Bà-la-môn rất phấn khởi. "Giờ thì chúng ta sẽ tiếp quản buổi lễ và giữ lại của cải cho mình!"

Nhưng mẹ của Bồ-tát rất đau lòng. "Gia đình chúng ta đã chủ trì lễ hội này bảy đời rồi," bà khóc. “Giờ thì nó sẽ bị tước khỏi tay chúng ta!”

Con trai bà hỏi: “Sao mẹ khóc?” Bà giải thích mọi chuyện.

Cậu bình tĩnh nói: “Mẹ ơi, con sẽ chủ trì lễ hội chứ?”

“Con à?” bà đáp. “Con không biết kinh sách hay truyền thuyết về voi.”

“Khi nào lễ hội diễn ra?” cậu hỏi.

“Bốn ngày nữa,” bà nói.

“Con có thể học những gì con cần ở đâu?”

“Có một vị thầy nổi tiếng ở Takkasila, xa xôi tận Gandhara—cách đây hai ngàn dặm.”

Bồ Tát mỉm cười. “Chúng ta sẽ không làm mất danh dự của gia đình. Con sẽ đến Takkasila trong một ngày, học mọi thứ trong một đêm, trở về vào ngày hôm sau và chủ trì lễ hội vào ngày thứ tư. Đừng lo lắng.”

Sáng hôm sau, cậu lên đường sớm và đến Takkasila trong một ngày. Cậu tìm được vị thầy, đề nghị một khoản học phí và giải thích nhu cầu cấp thiết của mình. Vị thầy đồng ý dạy cậu ngay đêm hôm đó.

Đến rạng sáng, Bồ Tát đã thuộc lòng ba bộ kinh Vệ Đà và tất cả các nghi lễ về voi. Ngài thậm chí còn sửa lại một vài lỗi sai trong kiến ​​thức của thầy. Sau đó, chỉ trong một ngày, ngài trở về nhà và chào mẹ. "Con đã học hết rồi", ngài nói. Bà vô cùng vui mừng.

Ngày hôm sau, lễ hội bắt đầu. Một trăm con voi được trang trí bằng vàng ròng. Các Bà La Môn ăn mặc chỉnh tề, sẵn sàng chủ trì buổi lễ.

Nhưng Bồ Tát, ăn mặc như một hoàng tử, đến gặp nhà vua và nói: "Thưa Đức Vua, ngài thực sự từ bỏ quyền thừa kế của gia tộc tôi sao? Ngài để người khác chủ trì lễ hội và lấy đi những đồ trang sức thiêng liêng sao?"

Nhà vua đáp: "Ta nhớ quyền thừa kế của gia tộc ngươi. Ta sẽ trao voi và đồ trang sức của chúng cho ngươi."

Bồ Tát hỏi: "Nếu ngươi nhớ truyền thống của chúng ta, tại sao ngươi lại chọn người khác?" Nhà vua đáp: "Người ta nói với ta rằng ngươi không biết kinh sách hay nghi lễ."

Bồ Tát tuyên bố: "Nếu có vị Bà La Môn nào ở đây có thể tụng kinh Vệ Đà hay thuật về voi giỏi hơn ta, hãy bước lên! Khắp Ấn Độ, không ai am hiểu những giáo lý này hơn ta!"

Không ai dám thách thức ngài.

Vì vậy, Bồ Tát đã chủ trì lễ hội rất thành công. Ngài nhận được nhiều lễ vật và trở về nhà trong vinh dự.

Sau khi kể câu chuyện này, Đức Phật nói: "Trong kiếp trước, ta là một vị Bà La Môn trẻ tuổi. Ananda là vua Susima. Sariputta là bậc thầy thông thái. Mahamaya và Suddhodana là cha mẹ của ta."

Nhiều người nghe câu chuyện đã đạt đến những cấp độ hiểu biết tâm linh mới.

.... o ....

J163. Susima Jātaka -- The Young Brahmin and the Elephant Festival

Summary: Laypeople decide to give a gift to the Buddha, and although the heretics dislike it, they cannot prevent it. The Buddha then tells a story about how, in ancient times, a young man learned the Vedas and elephant lore in a single night to fulfill his duties and support his family’s income, which the Brahmins tried to seize from them.

.

One day in the city of Sāvatthi, the people gathered donations—food, robes, and other necessities—to offer to spiritual teachers. But they couldn’t agree on who should receive the gifts. Some wanted to give them to the Buddha and his monks; others wanted to give them to wandering ascetics who followed different beliefs.

They decided to vote. The majority chose the Buddha’s community. So for seven days, the people offered generous gifts to the Buddha and his monks. On the seventh day, they gave everything they had collected. The Buddha gave thanks and taught many people the path to awakening. Then he returned to Jetavana.

That evening, the monks talked about what had happened. “Even though the heretics tried to stop the offerings,” they said, “everything was given to the Buddha in the end. His spiritual power is truly great!”

The Buddha overheard and said, “This isn’t the first time others tried to block offerings meant for me. Long ago, the same thing happened—but the gifts still came to me.” Then he told this story from the past.

Long ago, in the city of Benares, there was a king named Susima. The Bodhisatta was born as the son of the royal chaplain. His father had a special role: he led the king’s grand elephant festival and received great wealth from it.

When the Bodhisatta was sixteen, his father passed away. The festival season came again, and the other Brahmins went to the king. “Your chaplain’s son is too young,” they said. “He doesn’t know the sacred texts or the elephant rituals. Let us run the festival instead.” The king agreed.

The Brahmins were thrilled. “Now we’ll take over the ceremony and keep the riches for ourselves!”

But the Bodhisatta’s mother was heartbroken. “For seven generations, our family has led this festival,” she cried. “Now it will be taken from us!”

Her son asked, “Why are you crying?” She explained everything.

He said calmly, “Mother, shall I lead the festival?”

“You?” she replied. “You don’t know the sacred texts or the elephant lore.”

“When is the festival?” he asked.

“In four days,” she said.

“Where can I learn what I need?”

“There’s a famous teacher in Takkasila, far away in Gandhara—two thousand leagues from here.”

The Bodhisatta smiled. “We won’t lose our family’s honor. I’ll reach Takkasila in one day, learn everything in one night, return the next day, and lead the festival on the fourth. Don’t worry.”

He set out early the next morning and reached Takkasila in a single day. He found the teacher, offered a fee, and explained his urgent need. The teacher agreed to teach him that very night.

By dawn, the Bodhisatta had memorized the three Vedas and all the elephant rituals. He even corrected a few mistakes in the teacher’s knowledge. Then he returned home in one day and greeted his mother. “I’ve learned everything,” he said. She was overjoyed.

The next day, the festival began. A hundred elephants stood decorated in gold. The Brahmins dressed in their finest, ready to take over the ceremony.

But the Bodhisatta, dressed like a prince, approached the king and said: “O King, are you truly giving away my family’s ancient right? Are you letting others lead the festival and take the sacred ornaments?”

The king replied: “I remember your family’s right. I give the elephants and their ornaments to you.”

The Bodhisatta asked, “If you remember our tradition, why did you choose others?” The king said, “I was told you didn’t know the sacred texts or the rituals.”

The Bodhisatta declared, “If any Brahmin here can recite the Vedas or the elephant lore better than me, let him step forward! In all of India, no one knows these teachings better than I do!”

No one dared challenge him.

So the Bodhisatta led the festival with great success. He received many gifts and returned home in honor.

After telling this story, the Buddha said: “In that past life, I was the young Brahmin. Ananda was King Susima. Sariputta was the wise teacher. Mahamaya and Suddhodana were my parents.”

Many who heard the story reached new levels of spiritual understanding.

.... o ....

J164. Gijjha Jātaka -- Con Chim Kền Kền Chăm Sóc Cha Mẹ

Tóm tắt: Một nhà sư đang nuôi cha mẹ, những người đã lâm vào cảnh nghèo khó và không còn ai ở nhà chăm sóc. Khi Đức Phật biết được điều này, Ngài đã kể câu chuyện về một thương gia đã cứu một đàn kền kền và chúng đã đền đáp lòng tốt của ông như thế nào.

.

Một ngày nọ, có một nhà sư đến gặp Đức Phật. Đức Phật hỏi: "Ông có đang giúp đỡ những người vẫn còn sống trên đời không?"

"Vâng, thưa Đức Phật," nhà sư đáp.

"Họ là ai?"

"Thưa Ngài, họ là cha mẹ của con."

"Tuyệt vời," Đức Phật nói. "Đừng ai buồn phiền với nhà sư này. Ngay cả thời xưa, bậc hiền triết cũng đã giúp đỡ người lạ. Nhà sư này đang làm một điều còn vĩ đại hơn thế nữa - ông ấy đang chăm sóc cha mẹ của mình." Rồi Đức Phật kể lại câu chuyện từ rất lâu rồi.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì Benares, Bồ Tát đã sinh ra là một con chim kền kền non trên đồi Kền Kền. Ngài hết lòng chăm sóc cha mẹ già yếu.

Một ngày nọ, một cơn bão khủng khiếp quét qua vùng đất này. Những con chim kền kền không thể chịu đựng được gió lạnh, nên chúng bay đến thành Benares và co cụm lại gần tường thành, run rẩy.

Một thương gia tốt bụng nhìn thấy chúng trên đường đi đến bờ sông. Ông cảm thấy thương xót cho những con chim đang lạnh cóng. Ông gom chúng lại ở một nơi khô ráo, nhóm lửa, mang thịt từ bãi hỏa táng về và nhờ người chăm sóc.

Khi cơn bão qua đi, đàn kền kền bay trở về núi. Cảm kích trước lòng tốt của người thương gia, chúng lập lời thề: "Ông ấy đã giúp đỡ chúng tôi khi chúng tôi gặp khó khăn. Từ nay trở đi, bất cứ khi nào chúng tôi tìm thấy quần áo hay đồ trang sức bị bỏ quên ngoài nắng, chúng tôi sẽ bỏ chúng vào sân nhà ông ấy."

Vì vậy, chúng bắt đầu mang quà đến cho ông ấy - quần áo, trang sức, bất cứ thứ gì chúng có thể lấy trộm mà không bị phát hiện. Người thương gia không bao giờ sử dụng những món đồ này; ông chỉ đơn giản là cất chúng đi.

Cuối cùng, dân chúng phàn nàn với nhà vua: "Kền kền đang ăn cắp của thành phố!"

Nhà vua nói: "Hãy bắt một con, ta sẽ bắt chúng trả lại tất cả."

Bẫy được giăng ra, và Bồ Tát - chú kền kền ngoan ngoãn - đã bị bắt. Khi được đưa về cung điện, người thương gia nhìn thấy và đi theo, lo lắng cho sự an toàn của chú chim.

Tại triều đình, nhà vua hỏi: "Tại sao các ngươi lại ăn cắp của ta?"

"Vâng, thưa bệ hạ," con kền kền đáp, "nhưng chúng tôi đã dâng tất cả cho người lái buôn đã cứu mạng chúng tôi. Chúng tôi đang đền đáp lòng tốt của ông ấy."

Nhà vua nói: "Kền kền có thể nhìn thấy xác chết từ cách xa hàng trăm dặm. Tại sao ngươi lại không nhìn thấy cái bẫy?" Và ông đọc: "Kền kền nhìn thấy xác chết nằm cách xa hàng trăm dặm— Nhưng khi ngươi đáp xuống bẫy, chẳng lẽ ngươi không nhìn thấy nó sao?"

Con kền kền đáp: "Khi cái chết cận kề, và sự sống đang tàn lụi, Ngay cả bẫy và lưới cũng trở nên vô hình."

Nhà vua quay sang người lái buôn. "Liệu lũ kền kền có thực sự mang những thứ này đến cho ngươi không?"

"Vâng, thưa bệ hạ."

"Chúng ở đâu?"

"Tất cả đều được cất giữ an toàn. Hạ thần sẽ trả lại tất cả cho chủ nhân hợp pháp của nó—chỉ cần làm ơn thả con kền kền này đi."

Nhà vua đồng ý. Con kền kền được thả tự do, và người lái buôn trả lại tất cả.

Sau khi kể câu chuyện này, Đức Phật nói: “Trong kiếp trước, Ta là con chim kền kền chăm sóc cha mẹ. Xá Lợi Phất là thương gia tốt bụng. Ananda là vua.”

Và vị sư đã nuôi dưỡng mẹ mình vô cùng xúc động. Ngài đã đạt đến tầng giác ngộ đầu tiên.

.... o ....

J164. Gijjha Jātaka -- The Vulture Who Cared for His Parents

Summary: One monk supports his parents, who have fallen into poverty and have no one else at home to care for them. When the Buddha learns of this, he tells a story about a merchant who saved some vultures and how they repaid his kindness.

.

One day, a monk came to the Buddha. The Buddha asked him, “Are you supporting people who still live in the world?”

“Yes, Master,” the monk replied.

“Who are they?”

“They are my parents, Sir.”

“Excellent,” said the Buddha. “Do not be upset with this monk. Even in ancient times, wise beings helped strangers. This monk is doing something even greater—he’s caring for his own parents.” Then the Buddha shared this story from long ago.

Long ago, when King Brahmadatta ruled Benares, the Bodhisatta was born as a young vulture on Vulture Hill. He lovingly cared for his aging mother and father.

One day, a terrible storm swept through the land. The vultures couldn’t survive the wind and cold, so they flew to the city of Benares and huddled near the walls, shivering.

A kind merchant saw them while walking to the river. He felt compassion for the freezing birds. He gathered them in a dry place, lit a fire, brought them meat from the cremation grounds, and asked someone to care for them.

When the storm ended, the vultures flew back to the mountains. Grateful for the merchant’s kindness, they made a vow: “He helped us when we were in need. From now on, whenever we find clothes or ornaments left out in the sun, we’ll drop them in his courtyard.”

So they began to bring him gifts—garments, jewelry, anything they could snatch unnoticed. The merchant never used these items; he simply stored them away.

Eventually, people complained to the king: “Vultures are stealing from the city!”

The king said, “Catch one, and I’ll make them return everything.”

Traps were set, and the Bodhisatta—the dutiful vulture—was caught. As he was being taken to the palace, the merchant saw him and followed, worried for the bird’s safety.

At court, the king asked, “Why are you stealing from my city?”

“Yes, Sire,” said the vulture, “but we gave everything to the merchant who saved our lives. We were repaying his kindness.”

The king said, “Vultures can see a corpse from a hundred leagues away. How did you not see the trap?” And he recited:

“A vulture sees a corpse that lies one hundred leagues away— But when you land upon a trap, do you not see it, pray?”

The vulture replied: “When death is near, and life is fading fast, Even traps and snares become invisible.”

The king turned to the merchant. “Did the vultures really bring you these things?”

“Yes, my lord.”

“Where are they?”

“They’re all safely stored. I’ll return every item to its rightful owner—just please let this vulture go.”

The king agreed. The vulture was freed, and the merchant returned everything.

After telling this story, the Buddha said: “In that past life, I was the vulture who cared for his parents. Sariputta was the kind merchant. Ananda was the king.”

And the monk who supported his mother was deeply moved. He reached the first stage of awakening.

.... o ....

J165. Nakula Jātaka -- Con Rắn và Con Cầy Mangut (Mongoose)

Tóm tắt: Hai vị quan chức cấp cao liên tục tranh cãi với nhau, và ngay cả nhà vua cũng không thể ngăn cản. Đức Phật dạy họ về lòng từ bi, và họ đã hòa giải. Sau đó, Ngài kể một câu chuyện từ tiền kiếp về cách Ngài đã chấm dứt xung đột giữa một con rắn và một con cầy mangut.

.

Trong thời gian ở tại Kỳ Viên, Đức Phật thấy hai vị quý tộc đang cãi nhau. Ngài nói với các vị tỳ kheo: "Đây không phải lần đầu tiên ta giúp hai người này tìm thấy sự bình an. Từ lâu rồi, ta cũng đã giúp họ hòa giải." Rồi Ngài kể lại câu chuyện quá khứ này.

Ngày xửa ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì Benares, Bồ Tát sinh ra trong một gia đình Bà La Môn. Lớn lên, Ngài học tại Takkasila, rồi từ bỏ cuộc sống thế tục để trở thành một ẩn sĩ trong rừng. Ngài sống trên dãy Himalaya, ăn trái cây và rễ cây dại, chuyên tâm vào thiền định và thực hành tâm linh.

Gần đường mòn trong rừng của Ngài có một con cầy Mangut sống trong một tổ kiến, và không xa là một con rắn trong một hốc cây. Hai con vật này luôn đánh nhau.

Thấy họ cãi nhau triền miên, Bồ Tát nhẹ nhàng dạy họ về nỗi đau do xung đột gây ra và sự bình an đến từ sự hòa hợp. "Các ngươi nên ngừng tranh cãi," Ngài nói. "Hãy sống hòa bình với nhau."

Con rắn đồng ý ngừng làm hại cầy mangut, và cả hai đã làm hòa.

Một ngày nọ, khi con rắn đi vắng, Bồ Tát thấy cầy mangut đang ngủ ở lối vào tổ kiến ​​của mình - miệng há hốc, răng nhe ra, thở hổn hển. Ngài hỏi: "Sao ngươi ngủ như vậy? Ngươi vẫn còn sợ rắn sao?"

Rồi ngài đọc một bài kệ: "Kẻ thù cũ của ngươi giờ là bạn của ngươi—Sao lại ngủ nhe răng? Còn sợ gì nữa?"

Cầy mangut đáp: "Thưa cha, đừng bao giờ quên kẻ thù cũ. Ngay cả bạn bè cũng có thể thay đổi. Nỗi sợ hãi có thể nảy sinh từ những điều tưởng chừng vô hại—Và hủy diệt tất cả."

Bồ Tát trấn an ông: "Đừng sợ. Ta đã nói chuyện với con rắn. Nó không có ý làm hại con. Hãy buông bỏ nỗi sợ hãi của con."

Nói xong, Bồ Tát tiếp tục hành trình tâm linh của mình, tu tập Tứ Thiền, và cuối cùng được tái sinh vào cõi Phạm Thiên. Con rắn và cầy mangut cũng ra đi, mỗi con tùy theo nghiệp của mình.

Sau khi kể xong câu chuyện, Đức Phật nói: “Trong kiếp trước, ta là một ẩn sĩ trong rừng. Hai vị quý tộc là con rắn và con cầy.”

.... o ....

J165. Nakula Jātaka -- The Snake and the Mongoose

Summary: Two high-ranking individuals are constantly arguing with each other, and not even the king can stop them. The Buddha teaches them about loving-kindness, and they are reconciled. He then shares a story from a past life about how he ended the conflict between a snake and a mongoose.

.

While staying at Jetavana, the Buddha noticed two noblemen who had been arguing. He said to the monks, “This isn’t the first time I’ve helped these two find peace. Long ago, I reconciled them as well.” Then he shared this story from the past.

Long ago, when King Brahmadatta ruled Benares, the Bodhisatta was born into a brahmin family. As he grew up, he studied at Takkasila, then gave up worldly life to become a forest hermit. He lived in the Himalayas, surviving on wild fruits and roots, and devoted himself to deep meditation and spiritual practice.

Near his forest path lived a mongoose in an ant hill, and not far away, a snake in a hollow tree. These two animals were always fighting.

The Bodhisatta saw their constant quarrels and gently taught them about the pain caused by conflict and the peace that comes from harmony. “You should stop fighting,” he said. “Live together in peace.”

The snake agreed to stop harming the mongoose, and the two were reconciled.

One day, while the snake was away, the Bodhisatta saw the mongoose sleeping at the entrance of his ant hill—his mouth open, teeth showing, breathing heavily. He asked, “Why are you sleeping like that? Are you still afraid of the snake?”

Then he recited a verse: “Your old enemy is now your friend— Why sleep with teeth bared? What fear remains?”

The mongoose replied: “Father, never forget an old enemy. Even a friend can turn. Fear can arise from what seems harmless— And destroy everything.”

The Bodhisatta reassured him: “Do not be afraid. I’ve spoken with the snake. He means you no harm. Let go of your fear.”

With that, the Bodhisatta continued his spiritual journey, cultivating the Four Noble Qualities, and eventually was reborn in the Brahma realm. The snake and mongoose also passed on, each according to their deeds.

After telling the story, the Buddha said: “In that past life, I was the forest hermit. The two noblemen were the snake and the mongoose.”

.... o ....

J166. Upasalha Jātaka -- Người Bà La Môn Tìm Nơi Thanh Tịnh Để Hỏa Táng

Tóm tắt: Một Bà-la-môn lo lắng rằng nơi hỏa táng của mình là nơi thanh tịnh và chưa từng có người hạ đẳng nào được hỏa táng ở đó trước ông. Đức Phật kể cho ông nghe về một kiếp trước, trong đó Ngài giải thích rằng mọi nơi trên trái đất đều đã chứng kiến ​​vô số người chết.

.

Ngày xưa, có một vị Bà La Môn giàu có tên là Upasalha sống ngay đối diện tu viện của Đức Phật. Tuy giàu có và sống gần đó, ông không bao giờ đối xử tốt với Đức Phật hay các vị sư của Ngài—ông theo những tín ngưỡng khác. Nhưng con trai ông lại rất thông thái và chu đáo.

Khi vị Bà La Môn già yếu, ông nói với con trai mình: "Khi cha chết, đừng hỏa táng cha trong một nghĩa trang bình thường, nơi có thể chôn cất bất kỳ ai. Hãy tìm một nơi sạch sẽ, không bị động chạm để hỏa táng cha."

Người con trai đáp: "Thưa cha, con không biết nơi nào như vậy. Xin cha chỉ cho con nơi cha muốn hỏa táng."

Thế là vị Bà La Môn dẫn con trai ra khỏi thành phố và leo lên đỉnh Linh Thứu. "Ở đây," ông nói, "chưa từng có kẻ bị ruồng bỏ nào bị hỏa táng. Đây là nơi con chọn."

Khi họ cùng nhau xuống đồi, Đức Phật - người đã lặng lẽ quan sát xem ai đã sẵn sàng cho sự giác ngộ tâm linh - nhận thấy cả hai cha con đều đã sẵn sàng cho sơ quả Nhập Lưu. Ngài đi bộ đến chân đồi và chờ đợi.

Khi hai người xuống đồi, họ nhìn thấy Đức Phật. Ngài chào họ và hỏi: "Các vị Bà-la-môn đang đi đâu vậy?"

Người con trai giải thích mục đích của họ. "Chúng ta hãy cùng đi," Đức Phật nói. "Hãy chỉ cho ta nơi cha các con đã chọn."

Họ leo trở lại lên núi. "Khoảng trống giữa ba ngọn đồi," người con trai nói, "là nơi cha đã chỉ ra."

Đức Phật mỉm cười và nói: "Đây không phải là lần đầu tiên cha các con đặc biệt quan tâm đến nghĩa trang. Cách đây rất lâu, ông ấy đã chọn chính nơi này vì cùng lý do." Rồi Ngài kể cho họ nghe một câu chuyện từ quá khứ.

Cách đây rất lâu, tại thành Vương Xá, cũng chính vị Bà-la-môn Upasalha sống với người con trai đó. Bấy giờ, Bồ Tát sinh ra ở Ma Kiệt Đà, và sau khi hoàn tất việc học hành, Ngài trở thành một ẩn sĩ trong rừng, sống trong thiền định sâu xa ở dãy Himalaya.

Một ngày nọ, Ngài rời khỏi ẩn thất trên đỉnh Linh Thứu để đi hái muối và gia vị. Trong lúc Ngài đi vắng, vị Bà La Môn nói với con trai mình y như Ngài đã nói ở hiện tại. Con trai yêu cầu Ngài chỉ cho một nơi thích hợp, và họ cùng leo lên ngọn đồi đó.

Khi họ xuống núi, họ gặp Bồ Tát. Ngài hỏi họ cùng một câu hỏi mà Đức Phật đã hỏi ở hiện tại. Người con trai cũng trả lời như vậy.

Bồ Tát nói: "Chúng ta hãy xem nơi này có thực sự hoang sơ không."

Họ lại leo lên. "Khoảng không giữa ba ngọn đồi này," người con trai nói, "rất thanh tịnh."

Bồ Tát đáp: “Này con, vô số thi thể đã được hỏa táng tại đây. Cha của con, cũng cùng tên, đã được hỏa táng trên chính ngọn đồi này trong mười bốn ngàn kiếp trước. Thật vậy, không nơi nào trên trái đất này không phải là nghĩa địa, không nơi nào không bị cái chết chạm đến.”

Ngài đã thấy điều này nhờ kiến ​​thức sâu sắc về những kiếp trước. Rồi Ngài đọc hai bài kệ:

“Mười bốn ngàn [thi thể] Upasal đã được hỏa táng tại nơi này— Và không nơi nào trên thế gian này thoát khỏi sự chạm trán của cái chết.”

“Nhưng nơi nào có lòng từ bi, chân thật và tự chủ, thì Cái chết không thể xâm nhập. Đó là nơi của những bậc thánh.”

Sau khi chia sẻ trí tuệ này, Bồ Tát tiếp tục con đường tu tập tâm linh và sau đó được tái sinh vào cõi Phạm Thiên.

Khi Đức Phật kết thúc câu chuyện, Ngài tiết lộ rằng hai cha con đều giống nhau trong cả hai kiếp. “Ta là vị khổ hạnh,” Ngài nói. Và nhờ lời dạy này, cả hai cha con kia đã bước vào sơ quả Nhập Lưu.

.... o ....

J166. Upasalha Jātaka -- The Brahmin Who Sought a Pure Place to Be Burned

Summary: A Brahmin is concerned that the place where he will be cremated is pure and that no outcaste has been cremated there before him. The Buddha tells him of a previous life in which he explained that every place on earth has witnessed countless people die.

.

There once lived a wealthy brahmin named Upasalha, right across from the Buddha’s monastery. Though he was rich and lived nearby, he never offered kindness to the Buddha or his monks—he followed other beliefs. But his son was wise and thoughtful.

As the brahmin grew old, he said to his son, “When I die, don’t burn my body in a common cemetery where anyone might be buried. Find a clean, untouched place for my cremation.”

The son replied, “Father, I don’t know of any place like that. Please show me yourself where you’d like to be burned.”

So the brahmin led his son out of the city and climbed to the top of Vulture Peak. “Here,” he said, “no outcast has ever been burned. This is the place I choose.”

As they descended the hill together, the Buddha—who had been quietly observing who was ready for spiritual awakening—saw that both father and son were ripe for the First Path. He walked to the base of the hill and waited.

When the two came down, they saw the Buddha. He greeted them and asked, “Where are you going, brahmins?”

The son explained their errand. “Let’s go together,” said the Buddha. “Show me the place your father chose.”

They climbed back up the mountain. “This space between the three hills,” said the son, “is the place he pointed out.”

The Buddha smiled and said, “This isn’t the first time your father has been particular about cemeteries. Long ago, he chose this same spot for the same reason.” Then he told them a story from the past.

Long ago, in the city of Rajagaha, the same brahmin Upasalha lived with the same son. At that time, the Bodhisatta was born in Magadha, and after completing his education, he became a forest hermit, living in deep meditation in the Himalayas.

One day, he left his hermitage on Vulture Peak to gather salt and spices. While he was away, the brahmin spoke to his son just as he had in the present. The son asked him to point out a proper place, and they climbed the same hill.

As they descended, they met the Bodhisatta. He asked them the same question the Buddha had asked in the present. The son gave the same answer.

The Bodhisatta said, “Let’s see if this place is truly untouched.”

They climbed back up. “This space between the three hills,” said the son, “is pure.”

The Bodhisatta replied, “My child, countless bodies have been burned here. Your father, with the same name, has been cremated on this very hill in fourteen thousand past lives. In truth, there is no place on earth that hasn’t been a cemetery, no spot untouched by death.”

He had seen this through his deep knowledge of past lives. Then he spoke two verses:

“Fourteen thousand Upasalhas have been burned upon this spot— And nowhere in the world is free from death’s touch.”

“But where there is kindness, truth, and self-control, Death cannot enter. That is where the noble ones go.”

After sharing this wisdom, the Bodhisatta continued his path of spiritual cultivation and was later reborn in the Brahma realm.

When the Buddha finished the story, he revealed that the father and son were the same in both lifetimes. “I was the ascetic,” he said. And through this teaching, both father and son entered the First Path of awakening.

.... o ....

J167. Samiddhi Jātaka -- Câu chuyện về Trưởng lão Goodluck

Tóm tắt: Một vị sư, đang ở độ tuổi sung sức nhất, bị một thiên nữ Devadhītā cám dỗ, nhưng ngài đã khiển trách nàng, vì biết rằng thời điểm ngài từ trần vẫn chưa được biết. Đức Phật sau đó kể lại câu chuyện về việc ngài cũng đã bị cám dỗ tương tự trong một kiếp trước.

.

Ngày xửa ngày xưa, khi Đức Phật còn ở tại Vườn Tapoda gần thành Vương Xá (Rajagaha), Ngài đã kể một câu chuyện về một vị sư tên là Samiddhi—còn được gọi là Goodluck.

Một buổi sáng nọ, sau một đêm thiền định sâu sắc, Goodluck tắm lúc bình minh. Da ngài sáng như vàng, và ngài đứng lặng lẽ, lau khô người bằng một chiếc áo choàng trong khi mặc chiếc áo choàng kia. Trông ngài rạng rỡ và thanh thản đến nỗi mọi người gọi ngài là "Goodluck".

Một nữ thần nhìn thấy ngài và bị vẻ đẹp của ngài mê hoặc. Nàng hiện ra trước mặt ngài và nói: "Ngài còn trẻ, đẹp trai, tràn đầy sức sống. Sao lại từ bỏ niềm vui sớm vậy? Hãy tận hưởng những thú vui trần tục trước đã—rồi sau này ngài có thể xuất gia."

Nhưng Goodluck nhẹ nhàng đáp: "Thưa nữ thần, con không biết khi nào con sẽ chết. Khoảnh khắc đó vẫn còn ẩn giấu trong con. Vì vậy, khi còn trẻ, con chọn con đường an lạc. Con sẽ sống giản dị và tìm kiếm sự giải thoát khỏi khổ đau."

Nghe vậy, nữ thần biến mất.

Sau đó, Goodluck kể lại cho Đức Phật nghe chuyện đã xảy ra. Đức Phật mỉm cười và nói: "Ngươi không phải là người đầu tiên bị một vị trời cám dỗ. Trước đây, ta cũng từng gặp chuyện tương tự."

Rồi Đức Phật kể một câu chuyện cổ xưa.

Ngày xưa, vào thời vua Brahmadatta xứ Benares, Bồ Tát (Đức Phật trong tiền kiếp) sinh ra là con trai của một vị Bà La Môn thông thái. Ngài học hành chăm chỉ và trở thành một ẩn sĩ trong rừng, sống gần một hồ nước yên tĩnh trên dãy Himalaya.

Một buổi sáng, sau khi thiền định suốt đêm, ngài tắm rửa và đứng lau khô người. Một nữ thần nhìn thấy vẻ đẹp của ngài và cố gắng cám dỗ ngài bằng những lời này: "Này anh bạn, anh không biết những niềm vui của thế gian sao? Bây giờ là lúc rồi! Hãy tận hưởng cuộc sống trước đã - rồi hãy trở thành ẩn sĩ."

Nhưng Bồ Tát trả lời: "Ta không biết khi nào cái chết sẽ đến. Vậy bây giờ là lúc để sống giản dị và tìm kiếm chân lý."

Nữ thần biến mất, giống như trong câu chuyện của Goodluck.

Đức Phật kết thúc câu chuyện bằng câu: “Nữ thần trong cả hai câu chuyện đều giống nhau. Và vị ẩn sĩ thời xưa... chính là ta.”

Ngài nói thêm: “Sống, bệnh, chết, thân hoại mạng chung, và tái sinh—năm điều này đều ẩn giấu khỏi chúng ta.”

.... o ....

J167. Samiddhi Jātaka -- The Story of Elder Goodluck

Summary: A monk, in the prime of his manhood, is tempted by a Devadhītā, but he rebukes her, knowing that the time of his death is unknown. The Buddha then recounts a story of how he was similarly tempted in a past life.

.

Long ago, while the Buddha was staying in Tapoda Park near Rajagaha, he shared a story about a monk named Samiddhi—also known as Goodluck.

One morning, after a night of deep meditation, Goodluck bathed at sunrise. His skin glowed like gold, and he stood quietly, drying himself with one robe while wearing the other. He looked so radiant and peaceful that people called him “Goodluck.”

A goddess saw him and was struck by his beauty. She appeared before him and said: “You are young and handsome, full of life. Why give up joy so soon? Enjoy the pleasures of the world first—then you can become a monk later.”

But Goodluck replied gently: “Dear goddess, I do not know when I will die. That moment is hidden from me. So while I am still young, I choose the path of peace. I will live simply and seek freedom from suffering.”

Hearing this, the goddess disappeared.

Goodluck later told the Buddha what had happened. The Buddha smiled and said: “You are not the first to be tempted by a heavenly being. Long ago, the same thing happened to me.”

And then the Buddha told an ancient tale.

Once, in the time of King Brahmadatta of Benares, the Bodhisatta (the Buddha in a past life) was born as the son of a wise brahmin. He studied deeply and became a forest hermit, living near a quiet lake in the Himalayas.

One morning, after meditating all night, he bathed and stood drying himself. A goddess saw his beauty and tried to tempt him with these words: “Brother, don’t you know the joys of the world? Now is the time! Enjoy life first—then become a hermit.”

But the Bodhisatta replied: “I do not know when death will come. So now is the time to live simply and seek truth.”

The goddess vanished, just as she had in Goodluck’s story.

The Buddha ended the tale by saying: “The goddess was the same in both stories. And the hermit in that ancient time... was me.”

And he added: “Life, illness, death, the shedding of the body, and rebirth—these five things are hidden from us.”

.... o ....

J168. Sakunagghi Jātaka -- Chim Cút và Chim Ưng

Tóm tắt: Đức Phật thuyết giảng cho các vị tỳ kheo một bài pháp, vạch ra những mục tiêu đúng đắn và những điều cần tránh. Sau đó, Ngài kể một câu chuyện trong quá khứ, về một con chim cút bị chim ưng bắt nhưng đã trốn thoát khi về đến nơi trú ngụ.

.

Một hôm tại Kỳ Viên, Đức Phật tập hợp các vị sư và nói: “Này các hiền hữu, khi đi khất thực, hãy ở trong phạm vi của mình. Ngày xưa, ngay cả những loài động vật lang thang vào nơi không phải của mình cũng gặp nguy hiểm. Nhưng nhờ trí tuệ và sự thông minh, một số đã thoát nạn.”

Và rồi Đức Phật kể câu chuyện này từ quá khứ.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì Benares, Bồ-tát sinh ra là một chú chim cút non. Ngài sống trên đồng, nhảy qua những đống đất còn sót lại sau khi cày ruộng để tìm thức ăn.

Một ngày nọ, tò mò muốn khám phá, chú chim cút bay đến bìa rừng. Nhưng khi chú đang tìm kiếm thức ăn ở đó, một con chim ưng hung dữ phát hiện ra chú và lao xuống, vồ lấy chú bằng móng vuốt của mình.

Bị bắt và hoảng sợ, chim cút kêu lên: "Ôi, mình thật ngu ngốc! Mình đã rời bỏ quê hương và giờ gặp rắc rối rồi. Nếu con chim ưng này gặp mình ở quê nhà, nó đã chẳng có cơ hội nào!"

Chim ưng hỏi: "Vậy quê hương của bạn ở đâu?"

Chim cút trả lời: "Một cánh đồng đã cày xới, đầy những cục đất."

Chim ưng cười lớn và thả chim cút ra, nói: "Quay lại đi! Ở đó ta cũng sẽ bắt được ngươi."

Chim cút bay trở lại cánh đồng và đậu trên một cục đất lớn. Nó kêu lên: "Lại đây nào, chim ưng! Cố gắng bắt ta ở đây nhé!"

Chim ưng lao xuống với tốc độ chóng mặt. Nhưng ngay khi nó đến gần chim cút, con chim nhỏ đã cúi xuống, và chim ưng đâm sầm vào cục đất cứng. Ngực nó vỡ tan và nó chết ngay lập tức.

Chim cút đứng trên đầu Ngài và nói: “Tôi đã thấy lưng kẻ thù! Bằng cách ở yên tại chỗ của mình, tôi đã chiến thắng.”

Sau khi kể câu chuyện này, Đức Phật giải thích: “Ngay cả loài vật cũng an toàn hơn khi chúng ở đúng vị trí của mình. Nếu con rời bỏ con đường của mình và chạy theo những thú vui trần tục, Ma Vương - kẻ cám dỗ - sẽ tìm cách xâm nhập. Đâu là nơi không phù hợp cho một nhà sư? Năm lạc thú của các giác quan: sắc, thanh, hương, vị và xúc. Đây không phải là nơi của chúng ta.”

Rồi, với sự rõ ràng sâu sắc, Đức Phật đọc: “Một con chim cút đang ở nơi kiếm ăn của nó, thì từ trên cao, một con chim ưng lao xuống; nhưng nó đã rơi xuống - nó đã chết vì điều đó.”

Và con chim cút vui mừng: “Giờ đây tôi vui mừng vì thành công của mình: tôi đã tìm ra một kế hoạch thông minh Để loại bỏ kẻ thù của mình bằng cách giữ vững vị trí của mình.”

Đức Phật kết luận: “Đề Bà Đạt Đa là con chim ưng trong câu chuyện đó. Và con chim cút... là ta.”

.... o ....

J168. Sakunagghi Jātaka -- The Quail and the Falcon

Summary: The Buddha teaches the monks a discourse outlining their proper objectives and what to avoid. He then tells a story from the past in which a quail is caught by a falcon but manages to escape when on its home ground.

.

One day at Jetavana, the Buddha gathered the monks and said: “Dear friends, when you go out to collect alms, stay within your own area. Long ago, even animals who wandered into places that weren’t theirs fell into danger. But with wisdom and cleverness, some escaped.”

And then the Buddha told this story from the past.

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born as a young quail. He lived in the fields, hopping over clumps of earth left by the plough, finding food.

One day, curious to explore, the quail flew to the edge of a forest. But as he searched for food there, a fierce falcon spotted him and swooped down, catching him in its claws.

Caught and frightened, the quail cried: “Oh, how foolish I’ve been! I left my home ground and now I’m in trouble. If this falcon had met me in my own place, he wouldn’t have stood a chance!”

The falcon asked: “And where is your home ground?”

The quail replied: “A ploughed field, full of clods of earth.”

The falcon laughed and let the quail go, saying: “Go back then! I’ll catch you even there.”

The quail flew back to the field and perched on a large clod of earth. He called out: “Come now, falcon! Try to catch me here!”

The falcon dove down with great speed. But just as he reached the quail, the little bird ducked, and the falcon crashed into the hard clod. His chest broke, and he died instantly.

The quail stood over him and said: “I’ve seen the back of my enemy! By staying in my own place, I’ve won.”

After telling this story, the Buddha explained: “Even animals are safer when they stay in their proper place. If you leave your path and chase worldly pleasures, Mara—the tempter—finds a way in. What is the wrong place for a monk? The five pleasures of the senses: sights, sounds, smells, tastes, and touches. These are not our ground.”

Then, with deep clarity, the Buddha recited: “A quail was in his feeding ground, when, swooping from on high, A falcon came; but so it fell—he came to death thereby.”

And the quail rejoiced: “Now I rejoice at my success: a clever plan I found To rid me of my enemy by keeping my own ground.”

The Buddha concluded: “Devadatta was the falcon in that story. And the quail... was me.”

.... o ....

J169. Araka Jātaka -- Phước lành của lòng từ bi

Tóm tắt: Đức Phật dạy các vị xuất gia về lợi ích của việc thực hành tâm từ bi. Sau đó, Ngài kể lại rằng, trong một kiếp trước, khi còn là một nhà tu khổ hạnh, Ngài đã giảng dạy một giáo lý tương tự và đã đắc quả thiên đàng khi viên tịch.

.

Một hôm tại Kỳ Viên, Đức Phật nói với các vị tỳ kheo: “Này các hiền hữu, khi thực hành lòng từ bi một cách sâu sắc—với lòng thành kính, quán chiếu và chân thành—thì sẽ mang lại mười một phước lành lớn.”

Sau đó, Ngài liệt kê những phước lành đó:

1. Giấc ngủ bình an

2. Thức dậy an lạc

3. Không gặp ác mộng

4. Được người khác yêu thương

5. Được thần linh che chở

6. An toàn khỏi lửa, chất độc và vũ khí

7. Tập trung nhanh chóng trong thiền định

8. Vẻ ngoài thanh thản và rạng rỡ

9. Cái chết không sợ hãi

10. Tái sinh an lạc

11. Được vào cõi Phạm Thiên mà không cần nỗ lực thêm nữa

Đức Phật tiếp tục: “Dù được yêu cầu hay không, một vị tỳ kheo nên thể hiện lòng từ bi với tất cả chúng sinh—bạn bè, người lạ, ngay cả những người không thân thiện. Vị ấy nên vui với người vui, buồn với người buồn, và giữ vững tâm bình thản. Thực hành theo cách này, ngay cả khi chưa đạt đến tầng giác ngộ cao nhất, người ta vẫn có thể được tái sinh vào cõi Phạm Thiên.”

Đức Phật kể một câu chuyện từ quá khứ.

Thuở xưa, Bồ Tát sinh ra trong một gia đình Bà La Môn. Khi lớn lên, Ngài buông bỏ những ham muốn trần tục và trở thành một bậc thầy tâm linh tên là Araka. Ngài sống trên dãy Himalaya cùng với nhiều đệ tử.

Đối với các đệ tử của mình, Araka dạy: “Một người tìm kiếm chân chính phải thực hành tâm từ bi. Người ấy phải cảm thấy thương xót tất cả chúng sinh - cả khi vui lẫn khi buồn - và giữ được sự cân bằng trong tâm. Loại tình yêu thương này dẫn đến những cõi giới cao nhất.”

Ngài chia sẻ những vần kệ này:

“Một trái tim cảm thấy thương xót tất cả những ai đang sống và hít thở— Trên trời, dưới đất, và dưới vực sâu—

Tràn đầy tình yêu thương vô bờ bến, với lòng từ bi bao la và tự do—Không một suy nghĩ hẹp hòi nào có thể tồn tại trong một trái tim thanh tịnh như vậy.”

Araka đã giảng dạy với sự sáng suốt và bình an đến nỗi, không hề gián đoạn thiền định sâu sắc, Ngài đã tái sinh lên cõi trời Phạm Thiên. Ngài ở đó bảy đại thiên kiếp, không bao giờ trở lại thế giới loài người.

Sau khi kể câu chuyện này, Đức Phật nói: “Các bậc hiền triết đi theo Araka giờ là đệ tử của ta. Và chính ta là Araka, bậc thầy của lòng từ bi.”

.... o ....

J169. Araka Jātaka -- The Blessings of Lovingkindness

Summary: The Buddha teaches the monastics about the benefits of practicing loving-kindness. He then recounts how, in a previous life as an ascetic, he gave a similar teaching and attained heaven upon his passing.

.

One day at Jetavana, the Buddha spoke to the monks: “Dear friends, when lovingkindness is practiced deeply—with full devotion, reflection, and sincerity—it brings eleven great blessings.”

He then listed them:

1. Peaceful sleep

2. Joyful waking

3. No bad dreams

4. Loved by others

5. Protected by spirits

6. Safe from fire, poison, and weapons

7. Quick concentration in meditation

8. A calm and radiant appearance

9. A fearless death

10. A peaceful rebirth

11. Entry into Brahma’s heaven without further striving

The Buddha continued: “Whether asked or not, a monk should show kindness to all beings—friends, strangers, even those who are unfriendly. He should feel joy with the joyful, sorrow with the sorrowful, and remain steady in equanimity. Practicing this way, even without reaching the highest stages of enlightenment, one may still be reborn in Brahma’s heaven.”

Then the Buddha told a story from the past.

Long ago, the Bodhisatta was born into a brahmin family. As he grew, he let go of worldly desires and became a spiritual teacher named Araka. He lived in the Himalayas with many disciples.

To his students, Araka taught: “A true seeker must practice lovingkindness. He must feel compassion for all beings—in joy and in sorrow—and remain balanced in heart. This kind of love leads to the highest realms.”

He shared these verses:

“A heart that feels compassion for all who live and breathe— In heaven, on earth, and in the depths beneath—

Filled with boundless love, with kindness vast and free— No narrow thought can dwell in such a heart of purity.”

Araka taught with such clarity and peace that, without breaking his deep meditation, he was reborn in Brahma’s heaven. There he remained for seven cosmic ages, never returning to the human world.

After telling this story, the Buddha said: “The sages who followed Araka are now my disciples. And I myself was Araka, the teacher of lovingkindness.”

.... o ....

J170. Kakantaka Jātaka -- Tắc Kè Hoa và Đức Vua

Tóm tắt: Ở kiếp trước, một con tắc kè hoa đã tỏ lòng tôn kính với một vị vua và được ban thưởng hậu hĩnh. Tuy nhiên, một ngày nọ, khi được ban cho một đồng xu, nó đã đeo nó một cách kiêu hãnh, khiến nhà vua nổi giận.

.

Kakaṇṭakajātaka được trình bày dưới đây và cũng sẽ được đưa vào Mahā-ummaggajātaka [Jataka 546].

Một ngày nọ, vua Videha đi dạo trong vườn thượng uyển cùng vị cố vấn thông thái Mahosadha. Khi họ đến gần cổng vòm, một con tắc kè hoa sống trên đỉnh cổng nhìn thấy nhà vua đang đi đến. Con vật nhỏ bé đó trèo xuống và nằm dài trên mặt đất, như thể đang cúi chào.

Nhà vua nhận thấy và hỏi: "Thưa ngài thông thái, con tắc kè hoa này đang làm gì vậy?"

Mahosadha đáp: "Nó đang tỏ lòng tôn kính, thưa bệ hạ."

Nhà vua mỉm cười và nói: "Vậy thì hãy đền đáp cho hành động của nó. Hãy ban cho nó một món quà."

Mahosadha trả lời: "Một món quà chẳng có ý nghĩa gì với nó, thưa bệ hạ. Thứ nó thực sự muốn là thức ăn."

"Nó ăn gì?" nhà vua hỏi.

"Thịt, thưa bệ hạ."

"Nó nên được bao nhiêu?"

"Chỉ cần một đồng xu là đủ."

Nhưng nhà vua nói: "Một đồng xu thì quá nhỏ so với một món quà của hoàng gia." Vậy nên, nhà vua ra lệnh cho tắc kè hoa mỗi ngày được ăn nửa anna thịt.

Việc này tiếp tục cho đến ngày chay tịnh, khi không còn động vật nào bị giết và không có thịt. Người hầu, không tìm thấy thịt, đã lấy đồng tiền, đục một lỗ trên đó, buộc vào một sợi dây và đeo vào cổ tắc kè hoa.

Bấy giờ, tắc kè hoa cảm thấy tự hào. Hôm đó, khi nhà vua trở về công viên, tắc kè hoa không xuống cúi chào. Thay vào đó, nó đứng trên cổng vòm, vuốt đầu và nghĩ: "Vua Vedeha, có thể ngài giàu có - nhưng giờ ta cũng giàu có."

Nhà vua nhận thấy và hỏi Mahosadha: "Tại sao hôm nay tắc kè hoa không xuống như trước đây?"

Và ông đọc:

"Trước kia, nó cúi chào với vẻ khiêm nhường - giờ nó ngồi ở vị trí kiêu hãnh. Hãy nói cho ta biết, hỡi Mahosadha thông thái, điều gì đã khiến nó hành động như vậy?"

Mahosadha hiểu chuyện gì đã xảy ra. Ngài đáp lại bằng một bài kệ:

"Hắn đã có được thứ mà trước đây hắn chưa từng có - một đồng xu trên ngực. Giờ đây hắn nhìn xuống vua Mithilā, tự mãn kiêu hãnh."

Nhà vua gọi người hầu đến và hỏi chuyện gì đã xảy ra. Người hầu nói sự thật. Nhà vua kinh ngạc trước sự sáng suốt của Mahosadha - cách ông hiểu được sự thay đổi của con tắc kè mà không cần hỏi một câu nào. Ngài khen ngợi bậc hiền triết và ban thưởng cho ông ta thu nhập từ cả bốn cổng thành.

Nhà vua nổi giận với con tắc kè và muốn dừng việc ban phát hàng ngày. Nhưng Mahosadha nhẹ nhàng khuyên nhủ: "Thưa bệ hạ, không nên trừng phạt nó vì lòng kiêu hãnh. Hãy để việc ban phát tiếp tục."

Và nó đã làm như vậy.

.... o ....

J170. Kakantaka Jātaka -- The Chameleon and the King

Summary: In a previous life, a chameleon showed his respect to a king and was amply rewarded. However, one day, when he was given a coin, he wore it with pride, which angered the king.

.

The Kakaṇṭakajātaka is presented below and will also be included in the Mahā-ummaggajātaka [Jataka 546].

One day, the King of Videha went for a walk in the royal park with his wise advisor, Mahosadha. As they approached the arched gateway, a chameleon who lived atop it saw the king coming. The little creature climbed down and lay flat on the ground, as if bowing.

The king noticed and asked: “Wise sir, what is this chameleon doing?”

Mahosadha replied: “He’s showing respect to you, sire.”

The king smiled and said: “Then let his gesture be rewarded. Give him a gift.”

Mahosadha answered: “A gift won’t mean much to him, sire. What he really wants is food.”

“What does he eat?” asked the king.

“Meat, sire.”

“How much should he get?”

“Just a farthing’s worth would be enough.”

But the king said: “A farthing is too small for a royal gift.” So he ordered that the chameleon be given a half-anna’s worth of meat every day.

This continued until a fasting day came, when no animals were killed and no meat was available. The servant, unable to find meat, took the coin itself, pierced a hole through it, tied it to a string, and hung it around the chameleon’s neck.

Now the chameleon felt proud. That day, when the king returned to the park, the chameleon did not come down to bow. Instead, he stayed on the archway, stroking his head, thinking: “You may be rich, King Vedeha—but now I have wealth too.”

The king noticed and asked Mahosadha: “Why doesn’t the chameleon come down today like he used to?”

And he recited:

“Once he bowed with humble grace—now he sits in prideful place. Tell me, wise Mahosadha, what has made him act this way?”

Mahosadha understood what had happened. He replied with a verse:

“He got what he never had before—a coin upon his chest. Now he looks down on the king of Mithilā, puffed up with pride.”

The king called the servant and asked what had happened. The man told the truth. The king was amazed by Mahosadha’s insight—how he understood the chameleon’s change without asking a single question. He praised the sage and rewarded him with the income from all four city gates.

The king was angry with the chameleon and wanted to stop the daily gift. But Mahosadha gently advised: “Sire, it is not fitting to punish him for pride. Let the gift continue.”

And so it did.

.... o ....

.