J51. Mahasilava Jātaka -- Vị Vua Không Bao Giờ Bỏ Cuộc

Tóm tắt: Một vị sư từ bỏ sự nỗ lực. Để khích lệ ông, Đức Phật kể câu chuyện về một vị vua thời xưa, người đã kiên trì thực hành lòng từ bi ngay cả khi bị đe dọa đến tính mạng—cách ông thoát khỏi việc bị chôn vùi trong nghĩa địa, giải quyết một cuộc tranh chấp giữa hai Dạ Xoa, và giành lại vương quốc cùng mạng sống của thần dân nhờ sự chính trực của mình.

.

Đức Phật kể câu chuyện này cho một vị sư đang mất đi động lực. Ngài hỏi vị sư tại sao lại trở nên lười biếng khi đức tin của ông còn rất quan trọng. Ngài giải thích rằng ngay cả những người hiền đức và trí tuệ trong quá khứ, sau khi mất tất cả, cũng có thể lấy lại sức mạnh của mình nhờ vào quyết tâm tuyệt đối. Để minh họa cho quan điểm của mình, Đức Phật kể một câu chuyện.

Ngày xửa ngày xưa, có một vị vua tên là Đại Vương Thiện Tâm cai trị thành Benares. Thần dân yêu mến ngài vì sự chính trực và lòng trắc ẩn của ngài. Ngài bố thí rộng rãi cho người nghèo và sống một cuộc đời nhân hậu, từ bi, đối xử với mọi người như con ruột.

Một vụ bê bối đã xảy ra với một trong những vị quan của ngài trong cung điện. Thay vì trừng phạt nghiêm khắc, nhà vua đã trục xuất vị quan và gia đình khỏi vương quốc. Vị quan đầy oán hận đã đến vương quốc Kosala và trở thành cố vấn cho nhà vua. Ông nói với vua Kosala rằng Benares yếu kém và có thể dễ dàng bị chinh phục.

Vua Kosala nghi ngờ. Để kiểm chứng lời nói của cố vấn, nhà vua đã sai người đi cướp phá các ngôi làng ở Benares. Mỗi lần như vậy, vua Benares đều bắt được bọn cướp, nhưng thay vì trừng phạt, ông lại ban thưởng và đuổi chúng đi, nói rằng: "Sao các ngươi lại ăn cắp? Nếu cần gì, các ngươi nên đến gặp ta."

Sau ba lần như vậy, vua Kosala tin rằng Vua Thiện Tâm thực sự yếu đuối và ôn hòa. Ông tập hợp quân đội và hành quân đến Benares để chiếm lấy vương quốc.

Vua Thiện Tâm có một ngàn chiến binh dũng cảm sẵn sàng chiến đấu cho ông. Họ cầu xin ông cho họ bảo vệ thành phố, nhưng ông từ chối. "Ta sẽ không để thần dân phải chịu khổ vì ta," ông nói. Ông ra lệnh mở cổng thành và đứng trên ngai vàng, chờ đợi sự xuất hiện của vua Kosala.

Vua xâm lược tiến vào Benares và thấy Vua Thiện Tâm đang ngồi trên ngai vàng với các cận thần vây quanh. Vị vua tàn nhẫn ra lệnh cho quân lính bắt giữ tất cả, trói tay họ ra sau lưng và chôn họ trong nghĩa địa đến tận cổ. Ông tuyên bố rằng chó rừng sẽ kết liễu họ vào ban đêm.

Cho dù bị chôn tới cổ, Vua Thiện Tâm và các cận thần không ai tỏ ra giận dữ hay oán hận. Vua Thiện Tâm bình tĩnh dặn dò các cận thần hãy tràn đầy tình yêu thương và lòng bác ái.

Đêm đó, một đàn chó rừng đến nghĩa trang. Nhà vua và các cận thần la hét, và lũ chó rừng bỏ chạy. Nhưng rồi chúng quay trở lại. Khi đàn chó rừng quay lại lần thứ ba, chúng nhận ra những người đàn ông không thể di chuyển. Con chó rừng to nhất lao thẳng đến nhà vua. Suy nghĩ nhanh chóng, nhà vua đợi con chó rừng đến gần rồi cắn vào cổ họng nó. Con chó rừng tru lên đau đớn và sợ hãi. Những con chó rừng khác nghe thấy tiếng thủ lĩnh của chúng và bỏ chạy.

Khi con chó rừng vùng vẫy để thoát ra, nó quằn quại, làm đất xung quanh nhà vua bong ra. Nhà vua, giờ đã có thể di chuyển, dùng sức để gỡ tay ra rồi kéo mình lên khỏi mặt đất. Sau đó, ngài đi vòng quanh và giải thoát cho tất cả các cận thần.

Trong lúc lang thang, họ bắt gặp hai tên khổng lồ đang tranh giành một xác chết. Bọn quỷ, vốn biết Vua Thiện Tâm nổi tiếng là người công bằng, đã yêu cầu ngài giải quyết tranh chấp. Đổi lại, chúng dùng phép thuật để tắm rửa, may quần áo mới, cho ăn uống, và thậm chí cả thanh kiếm của vị vua xâm lược.

Sau bữa ăn, nhà vua yêu cầu bọn quỷ dùng phép thuật để đưa ngài và các quan đại thần trở về cung điện. Chúng đã làm theo. Khi nhà vua đến nơi, ngài thấy kẻ cướp ngôi đang ngủ say trên ngai vàng. Vua Thiện Tâm bước tới và dùng mặt kiếm đánh nhẹ vào bụng hắn.

Vua xâm lược tỉnh dậy trong sợ hãi và kinh ngạc khi thấy Vua Thiện Tâm đứng trước mặt mình, ăn mặc lộng lẫy, tay cầm kiếm. Vua Benares kể lại mọi chuyện đã xảy ra. Kẻ cướp ngôi vô cùng xúc động. Hắn đã hành xử tàn nhẫn, nhưng ngay cả chó rừng và quỷ cũng biết về sự chính trực của Vua Thiện Tâm. Xấu hổ, kẻ cướp ngôi cầu xin sự tha thứ, trả lại vương quốc cho Vua Thiện Tâm và hứa sẽ phục tùng ngài.

Trở lại ngai vàng, Vua Thiện Tâm suy ngẫm về trải nghiệm của mình. Ngài nhận ra rằng nếu không kiên trì với tâm thanh thản và kiên định, ngài đã chết, và các quan đại thần cũng sẽ chết theo. Chính quyết tâm giữ vững chánh kiến ​​của ngài, ngay cả khi đối mặt với cái chết, đã cứu sống tất cả. Ngài nói: "Chúng ta nên luôn luôn phấn đấu với một trái tim dũng cảm, vì thành quả của sự kiên trì là tuyệt vời."

Bài học rút ra từ câu chuyện là nỗ lực và sự kiên trì, được dẫn dắt bởi lòng tốt, sẽ luôn được đền đáp. Sau khi bài giảng kết thúc, Đức Phật thuyết giảng Tứ Diệu Đế. Cuối cùng, nhà sư nản lòng đã chứng đắc quả A La Hán. Đức Phật đã chứng minh mối liên hệ và xác định sự tái sinh bằng cách nói: "Đề Bà Đạt Đa là vị quan phản bội thời bấy giờ, các đệ tử của Đức Phật là ngàn quan đại thần, và ta là Đức Vua Thiện Tâm vĩ đại."

.... o ....

J51. Mahasilava Jātaka -- The King Who Never Gave Up

Summary: A monk relinquishes striving. To encourage him, the Buddha tells the story of an ancient king who persevered in mercy even when threatened with death—how he escaped being buried in the charnel ground, resolved a dispute between two Yakkhas, and regained his kingdom and the lives of his subjects through his righteousness.

.

The Buddha told this story to a monk who had lost his motivation. The Buddha asked the monk why he had become lazy when his faith was vital. He then explained that even wise and good people from the past, after losing everything, were able to regain their power through sheer determination. To illustrate his point, he told a story.

Once upon a time, a king named Great King Goodness ruled the city of Benares. His people loved him for his righteousness and compassion. He gave generously to the poor and lived a life of kindness and mercy, treating everyone like his child.

A scandal caught one of his ministers within the royal palace. Instead of harshly punishing him, the king banished him and his family from the kingdom. The minister, full of resentment, went to the kingdom of Kosala and became an adviser to its king. He told the king of Kosala that Benares was weak and could be easily conquered.

The king of Kosala was suspicious. To test his adviser's claims, he sent men to raid villages in Benares. Each time, the king of Benares would catch the raiders, but instead of punishing them, he would give them gifts and send them away, saying, "Why did you steal? If you needed something, you should have come to me."

After three such incidents, the king of Kosala was convinced that King Goodness was truly weak and peaceful. He gathered his army and marched to Benares to take over the kingdom.

King Goodness had a thousand brave warriors who were ready to fight for him. They begged him to let them defend the city, but he refused. "I will not let my people suffer because of me," he said. He commanded the opening of the city gates and stood on his throne, anticipating the arrival of the Kosala king.

The invading king entered Benares and found the peaceful King Goodness on his throne with his ministers around him. The ruthless king ordered his men to capture them all, tie their hands behind their backs, and bury them in the cemetery up to their necks. He declared that jackals would finish them off at night.

Upon the burial of King Goodness and his ministers, not a single one harbored anger or resentment. King Goodness calmly instructed his companions to be filled with love and charity.

That night, a pack of jackals came to the cemetery. The king and his ministers shouted, and the jackals ran away. But they came back. When the pack returned a third time, they realized the men couldn’t move. The biggest jackal came straight for the king. Thinking quickly, the king waited for the jackal to get close, then bit down on its throat. The jackal howled in pain and fear. The other jackals heard their leader and ran away.

As the jackal struggled to get free, it thrashed around, loosening the earth around the king. The king, now able to move, used his strength to free his hands and then pull himself out of the ground. He then went around and freed all his ministers.

As they wandered, they came across two ogres fighting over a corpse. The ogres, who knew of King Goodness's reputation for being fair, asked him to settle their dispute. In return, the ogres used their magic to give the king a bath, new clothes, food, and even the sword of the invading king.

After a meal, the king asked the ogres to use their magic to transport him and his ministers back to the palace. They did so. When the king arrived, he found the usurper sleeping soundly on his throne. King Goodness walked over and struck the man lightly on the belly with the flat of his sword.

The invading king awoke in fear and was shocked to see King Goodness standing before him, dressed in splendor with his sword in hand. The king of Benares told him everything that had happened. The usurper was deeply moved. He had behaved cruelly, but even the jackals and ogres knew of King Goodness's righteousness. Ashamed, the usurper begged for forgiveness, returned the kingdom to King Goodness, and promised to serve him.

Back on his throne, King Goodness reflected on his experience. He realized that if he hadn’t persevered with a peaceful and unwavering heart, he would have died, and his ministers would have died with him. It was his determination to remain upright, even when facing death, that had saved them all. He said, "We should constantly strive with a brave heart, for the fruit of perseverance is excellent."

The moral of the story was that effort and perseverance, guided by goodness, would always be rewarded. After his lesson ended, the Buddha preached the Four Truths. At the conclusion, the backsliding brother attained Arahatship. The Buddha demonstrated the connection and identified the birth by saying, “Devadatta was the traitorous minister of those days, the Buddha’s disciples were the thousand ministers, and I am the great King Goodness.”

.... o ....

J52. Cula-Janaka Jātaka -- Kiên trì nỗ lực sẽ thành công.

Tóm tắt: Một nhà sư đã từ bỏ nỗ lực của mình. Đức Phật kể một câu chuyện về việc khi bị lạc trên biển, ngài đã kiên trì và cuối cùng được một vị trời Devatā cứu giúp, đưa ngài vào bờ an toàn.

.

Khi ở tại Jetavana, Đức Phật đã kể câu chuyện này. Câu chuyện kể về một vị sư không vui với cuộc sống của mình.

Ngày xưa, có một vị vua thông thái và dũng cảm tên là Mahājanaka. Ngài là con trai của vua Ariṭṭhajanaka và cai trị vùng đất Videha. Dân chúng khắp vương quốc nghe nói về trí tuệ của ngài và muốn gặp ngài.

Cả kinh thành đều phấn khởi. Họ chuẩn bị một lễ hội lớn để chào đón nhà vua. Người ta trang trí tường cung điện bằng những dấu tay làm bằng thạch cao trắng. Họ treo những vòng hoa và rải hương thơm lên không trung. Khi họ ném ngũ cốc rang, hoa và hương, bầu trời dường như tối sầm lại vì niềm vui.

Mọi người đều mang lễ vật - thức ăn mềm và cứng, đồ uống và trái cây - và tụ tập xung quanh để dâng lên nhà vua. Các quan đại thần ngồi một bên, các Bà-la-môn ngồi một bên, các thương gia giàu có ngồi một bên, và các vũ công xinh đẹp ngồi một bên. Các ca sĩ tài năng ca ngợi nhà vua bằng những bài hát vui tươi, và hàng trăm nhạc cụ cùng nhau chơi.

Tiếng reo hò vang vọng khắp cung điện, như tiếng gầm của đại dương bao la. Nhà vua nhìn đến đâu, đám đông đều run rẩy kinh ngạc.

Bồ Tát, vốn là Vua Mahājanaka, ngồi dưới một chiếc lọng trắng của hoàng gia. Khi nhìn thấy hào quang xung quanh mình—lộng lẫy đến mức dường như là sự huy hoàng của thần Sakka—ngài nhớ lại lần mình vật lộn giữa đại dương mênh mông.

Ngài nghĩ: “Chính lòng dũng cảm đã cứu ta. Nếu ta không dũng cảm giữa đại dương, ta sẽ không bao giờ đạt đến sự vĩ đại này.” Và lòng ngài tràn ngập niềm vui.

Nghe câu chuyện, vị sư từng bất mãn nay trở nên an lạc và sáng suốt—ngài trở thành một vị A La Hán. Chính Đức Phật cũng từng là Vua Mahājanaka.

.... o ....

J52. Cula-Janaka Jātaka -- Persistence will pay off.

Summary: A monk has given up his efforts. The Buddha tells a story about how, when he was lost at sea, he persevered and was eventually rescued by a Devatā, who brought him safely to land.

.

While staying at Jetavana, the Buddha told this story. It is about a monk who was unhappy with his life.

Long ago, there was a wise and brave king named Mahājanaka. He was the son of King Ariṭṭhajanaka and ruled over the land of Videha. People from all over the kingdom had heard of his wisdom and wanted to see him.

The whole city became excited. They prepared a grand festival to welcome the king. People decorated the palace walls with handprints made of white plaster. They hung garlands of flowers and spread sweet perfumes in the air. As they threw roasted grains, flowers, and incense, the sky seemed to darken with joy.

Everyone brought gifts—soft and hard foods, drinks, and fruits—and gathered around to offer them to the king. His ministers sat on one side, Brahmins on another, rich merchants on another, and beautiful dancers on another. Skilled singers praised the king with joyful songs, and hundreds of musical instruments played together.

The sound of celebration filled the palace, like the roar of a mighty ocean. Wherever the king looked, the crowd trembled with awe.

The Bodhisatta, who was born as King Mahājanaka, sat beneath a white royal umbrella. As he looked at the glory around him—so grand it seemed like the splendor of the god Sakka—he remembered the time he had struggled in the enormous ocean.

He thought, “It was courage that saved me. If I had not been brave in the ocean, I would never have reached this greatness.” And his heart was filled with joy.

Hearing the story, the monk who was once discontented became peaceful and wise—he became an Arahat.

The Buddha himself had once been King Mahājanaka.

.... o ....

J53. Punnapati Jātaka --  Một số kẻ say rượu đã cố gắng chuốc rượu để cướp.

Tóm tắt: Một số kẻ say rượu nghèo khó tìm cách lừa cư sĩ Anāthapiṇḍika uống rượu có pha thuốc để cướp của ông. Khi họ từ chối uống rượu, ông nhận ra sự lừa dối của họ và khiển trách họ. Nghe vậy, Đức Phật kể lại một sự việc tương tự trong tiền kiếp, trong đó chính những kẻ đó đã cố gắng lừa theo cách tương tự.

.

Khi ở tại Kỳ Viên, Đức Phật kể câu chuyện về một số kẻ bất lương đã lừa gạt người khác bằng rượu thuốc.

Một hôm, tại thành Xá Vệ, một nhóm người say rượu tụ tập lại và than phiền: "Chúng tôi không còn tiền để uống. Chúng tôi phải làm sao đây?"

Một người trong số họ nói: "Đừng lo, tôi có kế hoạch rồi."

"Đó là gì vậy?" những người khác hỏi.

Ngài đáp: "Anāthapiṇḍika, vị thủ quỹ giàu có, luôn mặc quần áo và trang sức lộng lẫy khi đến yết kiến ​​nhà vua. Chúng ta hãy trộn rượu với thuốc ngủ và dựng một quán rượu giả. Khi Anāthapiṇḍika đi ngang qua, chúng ta sẽ mời ông ta uống. Khi ông ta uống say và ngủ thiếp đi, chúng ta sẽ lấy cắp nhẫn và quần áo của ông ta rồi bán lấy tiền mua rượu."

Những người khác thích ý tưởng đó và làm đúng như dự định.

Khi Anāthapiṇḍika đi ngang qua, họ gọi: “Này, Ngài Chưởng Khố, hãy đến đây! Chúng tôi có một loại rượu đặc biệt—Ngài nhất định phải thử!”

Anāthapiṇḍika nghĩ: “Ta là đệ tử của Đức Phật. Ta không uống rượu. Nhưng ta sẽ đi cùng để vạch trần trò lừa đảo của họ.” Vậy là ông bước vào quán và nhanh chóng nhận ra rượu đã bị bỏ thuốc.

Ngài nói với họ: “Các ngươi khen ngợi rượu này nhiều đến thế, mà chẳng ai uống cả. Nếu nó ngon, sao các ngươi không uống trước?”

Đám người kia sợ hãi bỏ chạy. Anāthapiṇḍika trở về nhà an toàn và sau đó đến Kỳ Viên để báo cáo với Đức Phật chuyện đã xảy ra.

Đức Phật nói: “Đây không phải lần đầu tiên những kẻ này lừa gạt người khác. Cách đây rất lâu, chúng cũng đã từng lừa gạt một vị Chưởng Khố thông thái.” Rồi Đức Phật kể một câu chuyện trong quá khứ.

Một Câu Chuyện Tương Tự Từ Xưa

Ngày xửa ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Ba-la-nại, Bồ-tát giáng sinh làm quan quản thủ quỹ của thành phố. Một ngày nọ, một nhóm người say rượu cũng lập mưu tương tự: chúng bỏ thuốc vào rượu và chờ để lừa quan quản thủ quỹ.

Quan quản thủ quỹ không muốn uống, nhưng ông đi cùng chúng để vạch trần âm mưu của chúng. Ông nói: "Ta không thể uống trước khi gặp vua. Hãy đợi ở đây - ta sẽ quay lại sau."

Khi ông trở về, họ lại mời ông. Nhưng ông nhìn vào những chiếc bát còn nguyên vẹn và nói: "Các ngươi khen ngợi rượu này, nhưng chưa ai trong các ngươi uống. Nếu là rượu thật, các ngươi đã uống rồi. Rượu này đã bị bỏ thuốc!"

Rồi ông đọc một bài kệ uyên thâm: "Các ngươi khen ngợi rượu này, vậy mà lại để nó ở đó - điều đó cho thấy nó không lương thiện hay công bằng."

Những kẻ say rượu bỏ chạy, và quan quản thủ quỹ tiếp tục cuộc sống đức hạnh của mình. Sau khi chết, ông được tái sinh ở một cảnh giới tốt đẹp.

Cuối câu chuyện, Đức Phật nói: “Bọn lừa đảo thời xưa cũng giống như bọn lừa đảo thời nay. Ta thời  là thủ quỹ ở Benares.”

.... o ....

J53. Punnapati Jātaka -- Some drunkards attempted to drug liquor to commit robbery.

Summary: Some impoverished drunks attempt to deceive Anāthapiṇḍika into consuming a drugged drink so they can rob him. When they refuse to drink the liquor themselves, he recognizes their deceit and reprimands them. Upon hearing this, the Buddha recounts a similar incident from a past life, in which the same individuals tried to trick him in a comparable manner.

.

While staying at Jetavana, the Buddha told this story about some dishonest men who tried to trick others with drugged liquor.

One day in the city of Sāvatthi, a group of drunkards gathered and complained, “We don’t have any money left for drinks. What should we do?”

One of them said, “Don’t worry—I have a plan.”

“What is it?” the others asked.

He replied, “Anāthapiṇḍika, the wealthy treasurer, always wears fine clothes and jewelry when he goes to visit the king. Let’s mix some liquor with a sleeping drug and set up a fake drinking booth. When Anāthapiṇḍika walks by, we’ll invite him to join us. Once he drinks and falls asleep, we’ll steal his rings and clothes and sell them for more liquor.”

The others liked the idea and did exactly as planned.

When Anāthapiṇḍika passed by, they called out, “Come join us, Lord Treasurer! We have some special liquor—you must try it!”

Anāthapiṇḍika thought, “I’m a follower of the Buddha. I don’t drink alcohol. But I’ll go along to expose their trick.” So he entered the booth and quickly saw that the liquor was drugged.

He said to them, “You praise this liquor so much, but none of you are drinking it yourselves. If it’s excellent, why don’t you drink it first?”

The men were frightened and ran away. Anāthapiṇḍika returned home safely and later went to Jetavana to tell the Buddha what had happened.

The Buddha said, “This isn’t the first time these men have tried to trick someone. Long ago, they tried the same thing with a wise treasurer.” Then the Buddha told a story from the past.

A Similar Story from Long Ago

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born as the city’s treasurer. One day, a group of drunkards made the same plan: they drugged some liquor and waited to trick the treasurer.

The treasurer didn’t want to drink, but he went with them to uncover their scheme. He said, “I cannot drink before meeting the king. Wait here—I’ll come back afterward.”

When he returned, they invited him again. But he looked at the untouched bowls and said, “You praise this liquor, but none of you have drunk any. If it were genuine, you would have had some yourselves. This liquor is drugged!”

Then he spoke a wise verse: “You praise the drink, yet leave it there—that shows it’s not honest or fair.”

The drunkards ran away, and the treasurer continued his life of virtue. After death, he was reborn in a good place.

At the end of the story, the Buddha said, “The tricksters from the past are the same as those today. And I was the treasurer of Benares.”

.... o ....

J54. Phala Jātaka --  Câu chuyện về vị chuyên gia về trái cây

Tóm tắt: Các nhà sư gặp một người làm vườn thông minh, am hiểu về tất cả các loại trái cây và các giai đoạn chín khác nhau của chúng. Khi biết được điều này, Đức Phật kể lại rằng, trong một kiếp trước, nhờ kiến ​​thức về trái cây của mình, Ngài đã cứu mạng những người trong đoàn lữ hành bằng cách nhận diện chính xác một loại trái cây độc trông giống như xoài.

.

Khi ở tại Kỳ Viên, Đức Phật kể câu chuyện về một cư sĩ rất giỏi nhận biết trái cây.

Một hôm, một điền chủ tốt bụng từ thành Xá Vệ mời Đức Phật và các vị sư đến vườn của mình. Ông cúng dường cháo gạo và bánh ngọt. Sau bữa ăn, ông bảo người làm vườn đi dạo quanh vườn với các vị sư và dâng cho họ xoài cùng các loại trái cây khác.

Khi họ đi dạo quanh vườn, người làm vườn có thể nhìn vào một cái cây và ngay lập tức biết được quả nào còn xanh, quả nào gần chín và quả nào đã chín. Mọi điều ông nói đều đúng.

Các vị sư vô cùng kinh ngạc và kể lại cho Đức Phật nghe về tài năng của người làm vườn.

Đức Phật nói: “Người làm vườn này không phải là người duy nhất biết về trái cây. Ngày xưa, những người trí tuệ và chính trực cũng có loại kiến ​​thức này.” Rồi Ngài kể một câu chuyện từ rất lâu rồi.

Một câu chuyện từ quá khứ

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Benares, Bồ Tát sinh ra là một thương gia. Khi lớn lên, ngài dẫn đầu một đoàn lữ hành gồm 500 cỗ xe.

Một ngày nọ, đoàn lữ hành đến bìa một khu rừng lớn. Bồ Tát cảnh báo mọi người: "Trong rừng này có cây độc. Đừng ăn bất kỳ lá, hoa hay quả nào trừ khi các ngươi hỏi ý ta trước."

Mọi người đều đồng ý cẩn thận.

Ngay bên trong khu rừng có một ngôi làng, và gần đó mọc lên một cây gọi là cây Quả-Cái-Gì. Nó trông giống hệt một cây xoài - cùng một thân, cành, lá, hoa và quả. Ngay cả mùi và vị cũng giống như xoài. Nhưng quả của nó lại là chất độc chết người. Bất cứ ai ăn nó sẽ chết nhanh chóng.

Một số lữ khách tham lam trong đoàn lữ hành nhìn thấy cây và tưởng đó là xoài. Họ ăn quả và bị bệnh. Những người khác thận trọng và chờ Bồ Tát đến.

Khi nhìn thấy cây, Bồ Tát nói: "Đây không phải là cây xoài. Đó là cây Quả-Cái-Gì độc. Đừng ăn nó!"

Ngài nhanh chóng giúp đỡ những người đã ăn trái cây. Đầu tiên, ngài cho họ thuốc nôn. Sau đó, ngài cho họ bốn món ăn ngọt để giúp họ hồi phục. Cuối cùng, họ đã được cứu sống.

Trước đây, các đoàn lữ hành khác đã dừng lại ở chính cây này và chết vì ăn trái của nó. Dân làng gần đó sẽ đến vào sáng hôm sau, lấy xe ngựa và hàng hóa, rồi giấu xác.

Hôm đó, dân làng đến sớm, nghĩ rằng sẽ thấy đoàn lữ hành đã chết. Người thì muốn lấy trâu, người thì muốn lấy xe ngựa, người thì muốn lấy hàng hóa. Nhưng khi đến nơi, họ vô cùng kinh ngạc khi thấy tất cả mọi người đều còn sống và khỏe mạnh!

"Sao ngài biết đây không phải là cây xoài?" họ hỏi.

Những người lữ hành trả lời: "Chúng tôi không biết. Chỉ có người dẫn đường của chúng tôi biết."

Dân làng bèn hỏi Bồ Tát: "Thưa bậc hiền triết, sao ngài biết cây này nguy hiểm?"

Ngài trả lời: “Có hai điều mách bảo ta: thứ nhất, cây ấy gần làng. Thứ hai, nó dễ trèo. Vậy là đủ để biết quả của nó không an toàn.”

Rồi Ngài đọc bài kệ này: “Gần làng mà mọc một cây dễ trèo, ta nghĩ rằng sẽ không có quả lành nào mọc ở đó, nên ta hết sức cẩn thận tránh xa.”

Sau khi giảng chân lý này, Bồ Tát tiếp tục cuộc hành trình an toàn.

Đức Phật kết thúc câu chuyện và nói: “Những người trong đoàn lữ hành là đệ tử của ta trong tiền kiếp. Và ta là người dẫn đường sáng suốt đã cứu họ.”

.... o ....

J54. Phala Jātaka -- The Story of the Fruit Expert

Summary: The monks encounter a clever gardener who is knowledgeable about all the fruits and their various stages of ripeness. When the Buddha learns of this, he recounts how, in a past life, his knowledge of fruits saved the lives of the men in his caravan by correctly identifying a poisonous fruit that resembled a mango.

.

While staying at Jetavana, the Buddha told this story about a lay follower who was very skilled at recognizing fruits.

One day, a kind squire from Sāvatthi invited the Buddha and the monks to his garden. He offered them rice porridge and cakes. After the meal, he asked his gardener to walk around with the monks and give them mangoes and other fruits.

As they walked through the garden, the gardener could look at a tree and instantly tell which fruits were green, which were nearly ripe, and which were ready to eat. Everything he said turned out to be true.

The monks were amazed and told the Buddha about the gardener’s skill.

The Buddha said, “This gardener is not the only one who knows about fruits. In the past, wise and upright people also had this kind of knowledge.” Then he told a story from long ago.

A Story from the Past

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born as a merchant. When he grew up, he led a caravan of 500 wagons.

One day, the caravan reached the edge of a large forest. The Bodhisatta warned his people, “There are poisonous trees in this forest. Don’t eat any leaf, flower, or fruit unless you ask me first.”

Everyone agreed to be careful.

Just inside the forest was a village, and near it grew a tree called the What-fruit tree. It looked exactly like a mango tree—same trunk, branches, leaves, flowers, and fruit. Even the smell and taste were like mangoes. But the fruit was deadly poison. Anyone who ate it would die quickly.

Some greedy travelers in the caravan saw the tree and thought it was a mango. They ate the fruit and became sick. Others were cautious and waited for the Bodhisatta to arrive.

When he saw the tree, the Bodhisatta said, “This is not a mango tree. It’s the poisonous What-fruit tree. Don’t eat it!”

He quickly helped those who had already eaten the fruit. First, he gave them medicine to make them vomit. Then he gave them four sweet foods to help them recover. In the end, they were saved.

In the past, other caravans had stopped at this same tree and died from eating its fruit. The villagers nearby would come the next morning, take the wagons and goods, and hide the bodies.

On this day, the villagers came early, expecting to find the caravan dead. Some wanted the oxen; others wanted the wagons; and others wanted the goods. But when they arrived, they were shocked to see everyone alive and well!

“How did you know this wasn’t a mango tree?” they asked.

The travelers replied, “We didn’t know. Our leader did.”

So the villagers asked the Bodhisatta, “Wise man, how did you know this tree was dangerous?”

He answered, “Two things told me: first, the tree was close to a village. Second, it was easy to climb. That’s enough to know its fruit isn’t safe.”

Then he spoke this verse: “When near a village grows a tree, easy to climb, it seems to me—no wholesome fruit will grow up there, so I avoid it with great care.”

After teaching this truth, the Bodhisatta continued his journey safely.

The Buddha ended the story and said, “The people in the caravan were my followers in a past life. And I was the wise leader who saved them.”

.... o ....

J55. Pancavudha Jātaka -- Năm vũ khí tượng trưng cho Ngũ giới sẽ đánh bại tà ma.

Tóm tắt: Một vị sư dễ dàng thoái thất. Đức Phật kể cho ông nghe câu chuyện về một kiếp trước, trong đó ông đã không chịu từ bỏ cuộc chiến, mặc dù bị một con Dạ-xoa gài bẫy và đe dọa đến tính mạng. Con Dạ-xoa, nhận ra lòng dũng cảm của ông, đã thả ông đi.

.

Đức Phật kể câu chuyện này khi đang ở Kỳ Viên cho một vị sư đã bỏ cuộc. Ngài hỏi liệu lời đồn rằng vị sư đã trở nên lười biếng có đúng không. Khi vị sư xác nhận, Đức Phật nói rằng trong quá khứ, những người thông thái và tốt bụng đã đạt được những điều lớn lao nhờ sự quyết tâm, đặc biệt là khi đối mặt với thử thách. Ngài kể một câu chuyện để chứng minh cho quan điểm của mình.

Ngày xưa, một vị vua tên là Brahmadatta cai trị Benares. Hoàng hậu của ông đã hạ sinh một hoàng tử, người được định sẵn sẽ trở thành một vị vua vĩ đại và hùng mạnh. Vì lời tiên tri này, ngài được đặt tên là Hoàng tử Ngũ Vũ Khí.

Khi hoàng tử mười sáu tuổi, vua cha gửi ngài đến học với một vị thầy nổi tiếng ở một thành phố xa xôi. Sau khi hoàn tất khóa đào tạo, vị thầy đã ban cho hoàng tử một bộ năm vũ khí: một thanh kiếm, một ngọn giáo, một cây gậy, một cây cung và những mũi tên. Với những vũ khí này trong tay, hoàng tử bắt đầu hành trình trở về nhà.

Trên đường đi, ngài đến một khu rừng nguy hiểm được biết đến là nơi trú ngụ của một con quỷ tên là Hairy-grip. Mọi người đã cảnh báo chàng đừng đi, nhưng vị hoàng tử dũng cảm, tự tin vào khả năng của mình, vẫn bước vào rừng. Sâu trong rừng, chàng đối mặt với tên khổng lồ. Con quái vật to lớn, với bộ lông xù xì, đôi mắt to và cặp ngà sắc nhọn. "Dừng lại!" tên khổng lồ gầm lên. "Ngươi là bữa tối của ta!"

Hoàng tử không hề sợ hãi. Chàng bảo tên khổng lồ lùi lại và bắn một mũi tên tẩm độc vào hắn. Nhưng mũi tên, cùng với năm mươi mũi tên tiếp theo, chỉ đơn giản là dính chặt vào bộ lông rậm rạp của tên khổng lồ. Tên khổng lồ hất chúng ra và bắt đầu tiến về phía hoàng tử.

Sau đó, hoàng tử sử dụng các vũ khí khác: kiếm, giáo và gậy. Nhưng từng mũi tên một, tất cả đều mắc kẹt trong bộ lông của tên khổng lồ. Không hề nao núng, hoàng tử dùng tay phải đánh tên khổng lồ, rồi tay trái, rồi chân, và cuối cùng là húc đầu hắn. Mỗi lần như vậy, chàng đều bị mắc kẹt. Giờ đây, hoàng tử hoàn toàn bị mắc kẹt trên cơ thể của con quái vật, bị giữ chặt bằng tay, chân và đầu.

Mặc dù bị bắt, hoàng tử vẫn giữ được bình tĩnh và không hề sợ hãi. Tên quỷ dữ vô cùng kinh ngạc. Hắn chưa từng gặp người nào không sợ hắn. Hắn hỏi hoàng tử: "Sao ngươi không sợ?"

Hoàng tử đáp: "Ta không sợ. Ai rồi cũng phải chết. Hơn nữa, nếu ngươi ăn thịt ta, ngươi sẽ không thể tiêu hóa được 'thanh kiếm tri thức' trong ta. Nó sẽ xé nát ngươi từ bên trong, và cả hai ta đều sẽ chết. Đó là lý do tại sao ta không sợ." Hoàng tử đang nói về trí tuệ và tinh thần bên trong của mình.

Tên quỷ dữ, lo sợ cho mạng sống của mình, đã tin lời hoàng tử. Hắn nghĩ: "Đây không phải là một người bình thường; hắn là một anh hùng. Ta sẽ thả hắn ra." Hắn thả hoàng tử ra và bảo chàng trở về nhà an toàn.

Tuy nhiên, hoàng tử không bỏ đi. Hắn ở lại và dạy cho tên quỷ dữ một bài học. Hắn giải thích rằng những việc làm xấu xa trong quá khứ đã biến hắn thành một con quái vật, và nếu hắn tiếp tục làm điều xấu, kiếp sau của hắn sẽ còn tồi tệ hơn. Hoàng tử đã dạy cho chàng về tầm quan trọng của việc không sát sinh và những nguyên tắc tốt đẹp khác. Lời nói của hoàng tử đã lay động lòng yêu quái đến nỗi nó hứa sẽ không làm hại người khác nữa và trở thành người bảo vệ khu rừng.

Hoàng tử trở về Benares và cuối cùng lên ngôi vua. Ngài trị vì công bằng và nhân từ cho đến hết đời.

Sau khi kể xong câu chuyện, Đức Phật đã nói bài kệ này: "Khi tâm của ngươi không còn bám víu, và đã sống với lòng từ bi và chân thật, ngươi sẽ bước đi trên con đường an lạc, phá vỡ mọi xiềng xích khổ đau."

Sau đó, Đức Phật giải thích ý nghĩa sâu xa hơn của giáo lý, hướng dẫn các vị sư hướng đến mục tiêu cao nhất—A-la-hán quả, trạng thái hoàn toàn tự do và giác ngộ.

Ngài tiếp tục giảng về Tứ Diệu Đế. Cuối buổi thuyết pháp, một vị sư đã chứng đắc A-la-hán quả.

Cuối cùng, Đức Phật đã chỉ ra mối liên hệ giữa quá khứ và hiện tại. Ngài nói: “Angulimāla, vị sư hôm nay, chính là con quỷ hung dữ trong câu chuyện. Còn ta chính là vị hoàng tử dũng cảm với Ngũ Vũ Khí.”

.

.... o ....

J55. Pancavudha Jātaka -- Five weapons, symbolizing the Five Precepts, will defeat evil spirits.

Summary: A monk easily gives up the struggle. The Buddha tells him a story about a past life in which he refused to give up the fight, even though he was ensnared by a Yakkha and threatened with death. The Yakkha, recognizing his courage, lets him go.

.

The Buddha told this story while at Jetavana to a monk who had given up on his efforts. The Buddha asked if the reports were true that the monk had become lazy. When the monk confirmed it, the Buddha said that in the past, wise and good people had won great things through determination, especially when faced with challenges. He then told a story to prove his point.

Once, a king named Brahmadatta ruled Benares. His queen gave birth to a son who was destined to be a great and powerful king. Because of this prophecy, he was named Prince Five-Weapons.

When the prince was sixteen, his father sent him to study with a famous teacher in a distant city. After his training was complete, the teacher gave the prince a set of five weapons: a sword, a spear, a club, a bow, and arrows. With these in hand, the prince began his journey back home.

On his way, he came to a dangerous forest known to be the home of an ogre named Hairy-grip. People warned him not to go, but the brave prince, confident in his abilities, entered the forest anyway. Deep in the woods, he came face to face with the ogre. The monster was huge, with a shaggy coat, big eyes, and sharp tusks. "Stop!" the ogre roared. "You are my dinner!"

The prince was not afraid. He told the ogre to stay back and fired a poisoned arrow at him. But the arrow, and all fifty that followed, simply stuck to the ogre’s hairy coat. The ogre shook them off and started to move toward the prince.

The prince then used his other weapons: his sword, spear, and club. But one by one, they all got stuck in the ogre’s fur. Undeterred, the prince then hit the ogre with his right hand, then his left, then his feet, and finally butted him with his head. Each time, he got stuck. The prince was now completely trapped on the monster's body, held fast by his hands, feet, and head.

Even though he was caught, the prince remained calm and fearless. The ogre was amazed. He had never met a man who wasn't afraid of him. He asked the prince, "Why are you not afraid?"

The prince replied, "I have no fear. Every person must die at some point. Besides, if you eat me, you will not be able to digest the 'sword of knowledge' I have inside me. It will tear you apart from the inside, and we will both die. That is why I am not afraid." The prince was talking about his inner wisdom and spirit.

The ogre, fearing for his own life, believed the prince. He thought, "This is not a regular man; he is a hero. I will let him go." He freed the prince and told him to return home safely.

The prince, however, did not just leave. He stayed and taught the ogre a lesson. He explained that his past bad deeds had made him a monster and that if he continued to do evil things, his next life would be even worse. The prince taught him about the importance of not killing and other good principles. The ogre was so changed by the prince's words that he promised to stop hurting people and became a guardian of the forest.

The prince returned to Benares and eventually became king. He ruled fairly and kindly for the rest of his life.

After finishing the story, the Buddha shared this verse: "When the heart is free from clinging, and one lives with kindness and truth, that person walks the path of peace, breaking every chain of suffering."

Then the Buddha explained the more profound meaning of the teaching, guiding the monks toward the highest goal—Arahatship, the state of complete freedom and awakening.

He continued by teaching the Four Noble Truths. At the end of the teaching, one of the monks reached Arahatship.

Finally, the Buddha revealed the connection between the past and present. He said:

“Angulimāla, the monk today, was the fierce ogre in the story. And I was the brave Prince with the Five Weapons.”

.... o ....

J56. Kancanakkhandha Jātaka -- Chỉ giữ ba giới là đạt được quả vị A La Hán.

Tóm tắt: Một vị sư mới thọ giới thấy nhiều giới luật nghiêm khắc, nên xin hoàn tục. Các vị sư khác đưa ông đến gặp Đức Phật, Ngài yêu cầu sư này chỉ cần giữ ba quy tắc liên quan đến thân, khẩu, ý. Vị sư tuân thủ những quy tắc này và trở thành một vị A La Hán. Đức Phật sau đó kể một câu chuyện về một người nông dân phát hiện ra một khối vàng khổng lồ mà ông không thể mang đi cho đến khi ông quyết định cắt nó thành bốn mảnh để dễ dàng di chuyển.

.

Một ngày nọ, khi Đức Phật đang ở thành Savatthi, một chàng trai trẻ nghe Ngài thuyết pháp và vô cùng cảm động nên quyết định xuất gia.

Các vị thầy của chàng bắt đầu dạy chàng tất cả các quy tắc của đời sống xuất gia – nhiều lời dạy về cách sống tử tế, tiết độ và giản dị. Họ dạy chàng những quy tắc ngắn gọn, những quy tắc dài dòng, và tất cả những điều khác nữa. Vị sư trẻ lắng nghe chăm chú, nhưng chẳng mấy chốc cảm thấy choáng ngợp.

“Quá nhiều quy tắc,” chàng nghĩ. “Ta không nghĩ mình có thể tuân theo hết được. Có lẽ ta nên rời khỏi tu viện, lập gia đình, lập gia đình và làm việc thiện như một cư sĩ.”

Vì vậy, chàng nói với các vị thầy rằng chàng muốn trả lại y bát và trở về cuộc sống bình thường. Các vị ấy nói: “Nếu đó là quyết định của con, ít nhất hãy thưa chuyện với Đức Phật trước khi con đi.” Và họ dẫn chàng đến gặp Đức Phật.

Đức Phật hỏi: “Này các hiền giả, các ngươi có đưa vị sư này đến đây trái với ý muốn của ngài ấy không?”

“Không, thưa Đức Thế Tôn,” các vị ấy đáp. “Ông ta nói rằng luật lệ quá khó khăn đối với ông ta, và ông ta muốn rời đi.”

Đức Phật nhẹ nhàng nói: “Sao ông lại ban cho ông ta nhiều luật lệ cùng một lúc như vậy? Ai cũng chỉ có thể làm những gì mình đã sẵn sàng. Hãy để ta quyết định những việc đó.”

Rồi Ngài quay sang vị sư trẻ và hỏi: “Con có thể giữ được ba điều luật đơn giản này không?”

“Vâng, thưa Sư Phụ,” vị sư đáp.

“Vậy thì hãy lắng nghe kỹ,” Đức Phật nói. “Hãy phòng hộ lời nói, ý nghĩ và hành động của con. Chớ làm hại gì bằng lời nói, bằng thân và tâm. Vậy là đủ. Hãy là một vị sư và chỉ giữ ba điều luật này thôi.”

Vị sư trẻ tràn ngập niềm vui. Ngài trở về với các vị thầy của mình và thực hành ba điều luật đó một cách cẩn thận. Trong khi thực hành, ngài đã nhận ra một điều sâu sắc:

“Các vị thầy của con đã ban cho con rất nhiều luật lệ, nhưng con không thể hiểu được. Vậy mà Đức Phật, chỉ với ba lời dạy đơn giản, đã giúp con nhìn thấy rõ ràng. Quả thật, Ngài là Đấng Giác Ngộ.”

Thông qua việc thực hành này, vị sư đã đạt được tuệ giác sâu sắc và sớm đạt được sự giác ngộ viên mãn—ngài đã trở thành một vị A La Hán.

Sau đó, các nhà sư khác tụ tập lại và kể về phép lạ này. "Ông ấy đã định bỏ đi," họ nói, "nhưng Đức Phật chỉ ban cho ông ấy ba điều luật, và giờ đây ông ấy đã hoàn toàn giác ngộ. Đức Phật thật kỳ diệu!"

Đức Phật bước vào đại điện và nghe được cuộc trò chuyện của họ. Ngài nói, "Ngay cả một vật nặng cũng trở nên nhẹ nhàng khi được mang thành từng mảnh nhỏ. Từ lâu, những bậc hiền triết cũng đã học được điều này."

Và Ngài kể cho họ nghe một câu chuyện từ quá khứ:

Người Nông Dân và Vàng

Ngày xửa ngày xưa, tại thành Benares, một người nông dân thông thái đang cày ruộng nơi trước đây từng có một ngôi làng. Lưỡi cày của ông va phải một vật cứng—đó không phải là rễ cây, mà là một thỏi vàng khổng lồ, dày bằng cẳng chân người và rất dài.

Người nông dân rửa sạch thỏi vàng và cố gắng mang nó về nhà, nhưng nó quá nặng. Vì vậy, ông ngồi xuống và nghĩ, "Ta sẽ dùng một ít cho nhu cầu hàng ngày, một ít để tiết kiệm, một ít để buôn bán, và một ít để làm từ thiện."

Ông cắt thỏi vàng thành bốn miếng nhỏ hơn. Giờ đây ông có thể mang chúng đi một cách dễ dàng. Ngài đưa họ về nhà, sống một cuộc đời rộng lượng và nhân hậu, rồi ra đi thanh thản.

Sau khi bài giảng kết thúc, Đức Phật đọc bài kệ này:

Khi niềm vui tràn ngập tâm trí, khi công đức được thực hành để đạt được sự bình an, người nào bước đi như vậy sẽ đạt được chiến thắng và hoàn toàn phá bỏ mọi xiềng xích.

Và khi Đức Phật đã đưa giáo lý của mình đến quả vị A-la-hán như là đỉnh cao của nó, Ngài đã chỉ ra mối liên hệ và xác định sự ra đời bằng cách nói: "Vào thời đó, chính ta là người đã có được cục vàng."

.

.... o ....

J56. Kancanakkhandha Jātaka -- Keeping only three precepts and attaining the fruit of Arhatship.

Summary: A newly ordained monk finds the many rules burdensome and is about to disrobe. The other monks take him to the Buddha, who asks him to follow just three rules related to the mind, voice, and body. The monk obeys these rules and becomes an Arahat. The Buddha then tells a story about a farmer who discovered a giant block of gold that he couldn’t carry away until he decided to cut it into four pieces, making it easy to move.

.

One day, while the Buddha was staying in the city of Savatthi, a young man heard him teach and was so moved that he decided to become a monk.

His teachers began to train him in all the rules of monastic life—many teachings about how to live with kindness, restraint, and simplicity. They taught him the short rules, the long rules, and everything in between. The young monk listened carefully, but soon felt overwhelmed.

“There are so many rules,” he thought. “I don’t think I can follow them all. Maybe I should leave the monastery, get married, raise a family, and do good deeds as a layperson instead.”

So he told his teachers he wanted to give back his robe and bowl and return to ordinary life. They said, “If that’s your decision, at least speak with the Buddha before you go.” And they brought him to the Buddha.

The Buddha asked, “Friends, are you bringing this monk here against his will?”

“No, Master,” they replied. “He says the rules are too hard for him, and he wants to leave.”

The Buddha gently said, “Why did you give him so much all at once? Everyone can only do what they’re ready for. Leave such decisions to me.”

Then he turned to the young monk and asked, “Would you be able to follow just three simple rules?”

“Yes, Master,” the monk replied.

“Then listen carefully,” said the Buddha. “Guard your speech, your thoughts, and your actions. Do no harm with your words, your mind, or your body. That is enough. Stay a monk and follow just these three.”

The young monk was filled with joy. He returned to his teachers and practiced those three rules with care. As he did, he realized something profound:

“My teachers gave me many rules, but I couldn’t understand them. Yet the Buddha, with just three simple teachings, helped me see clearly. Truly, he is the Enlightened One.”

Through this practice, the monk gained deep insight and soon reached full awakening—he became an Arahat.

Later, the other monks gathered and spoke of this miracle. “He was ready to leave,” they said, “but the Buddha gave him just three rules, and now he is fully awakened. How wonderful is the Buddha!”

The Buddha entered the hall and heard their conversation. He said, “Even a heavy load becomes light when carried in small pieces. Long ago, wise people learned this too.”

And he told them a story from the past:

The Farmer and the Gold

Long ago, in the city of Benares, a wise farmer was plowing a field where a village once stood. His plow struck something hard—it was not a root, but a giant bar of gold, as thick as a man’s leg and very long.

The farmer cleaned the gold and tried to carry it home, but it was far too heavy. So he sat down and thought, “I’ll use some for daily needs, some for savings, some for trade, and some for charity.”

He cut the gold into four smaller pieces. Now he could carry them easily. He brought them home, lived a life of generosity and kindness, and passed away peacefully.

After his lesson ended, the Buddha recited this stanza:

When gladness fills the heart and mind, when righteousness is practiced to win peace, he who thus walks shall gain the victory and utterly destroy all fetters.

And when the Buddha had thus brought his teaching to Arahatship as its crowning point, he showed the connection and identified the birth by saying, “In those days, I myself was the man who obtained the nugget of gold.”

.... o ....

J57. Vanarinda Jātaka -- Chuyện con khỉ khôn ngoan hơn cá sấu để vượt sông.

Tóm tắt: Đề Bà Đạt Đa quyết định giết Đức Phật, và Đức Phật nói rằng chuyện này cũng đã từng xảy ra trong quá khứ. Đức Phật sau đó kể lại câu chuyện về việc trong kiếp trước, khi còn là một con khỉ, Bồ Tát đã khôn ngoan hơn một con cá sấu và thoát khỏi vết cắn của nó.

.

Khi ở tại Trúc Lâm, Đức Phật đã nói chuyện với các nhà sư về Đề Bà Đạt Đa, kẻ đang tìm cách hãm hại Ngài. Đức Phật nói: "Đây không phải lần đầu Đề Bà Đạt Đa cố giết Ta. Từ lâu rồi, hắn đã cố gắng và thất bại."

Và rồi Đức Phật kể câu chuyện từ quá khứ này.

Ngày xưa, tại thành Benares, Bồ Tát sinh ra là một con khỉ khỏe mạnh và thông minh. Ngài sống một mình gần một con sông rộng. Giữa dòng sông có một hòn đảo nhỏ đầy xoài và các loại trái cây ngọt khác. Một tảng đá đơn độc nhô lên từ mặt nước giữa hòn đảo và bờ sông.

Con khỉ khỏe đến nỗi mỗi ngày nó đều nhảy từ bờ lên tảng đá rồi lại từ tảng đá lên hòn đảo. Nó dành cả ngày để ăn trái cây và trở về nhà theo cùng một cách mỗi tối.

Dòng sông đó có một con cá sấu và vợ của nó. Một ngày nọ, người vợ nhìn thấy con khỉ và nói: "Ta muốn ăn tim của nó." Thế là con cá sấu hứa sẽ bắt con khỉ cho bà.

Tối hôm đó, cá sấu trèo lên tảng đá và đợi khỉ quay lại để tóm lấy.

Nhưng khỉ rất thông minh. Nó nhận thấy điều kỳ lạ - tảng đá trông cao hơn bình thường, mặc dù mực nước không hề thay đổi. Nó bắt đầu nghi ngờ và gọi: "Ê, tảng đá!"

Không có tiếng trả lời.

Nó lại gọi: "Ê, tảng đá!". Vẫn không có tiếng trả lời.

Lần thứ ba, nó hét: "Ê, tảng đá! Sao hôm nay mày không trả lời tao?"

Cá sấu nghĩ: "À, tảng đá thường nói chuyện với khỉ mà. Mình sẽ giả vờ là tảng đá vậy." Vậy là nó trả lời: "Ừ, khỉ. Có chuyện gì vậy?"

Khỉ hỏi: "Ngươi là ai?"

"Ta là cá sấu," giọng nói vang lên.

"Ngươi đang làm gì trên tảng đá vậy?"

"Ta đến đây để bắt ngươi và ăn tim ngươi."

Khỉ biết mình phải suy nghĩ thật nhanh. Vậy là nó nói: "Được rồi, ta sẽ nhảy vào miệng ngươi. Há to mồm ra!"

Khi cá sấu há miệng, chúng nhắm mắt lại. Vì vậy, cá sấu há miệng rồi nhắm mắt lại, chờ đợi.

Nhanh như chớp, con khỉ nhảy lên - không phải vào miệng mà là vào đầu cá sấu, rồi nhảy xuống bờ sông an toàn.

Cá sấu kinh ngạc nói: "Này khỉ, ai có bốn đức tính vượt trội thì có thể đánh bại kẻ thù. Ngươi phải có cả bốn đức tính đó."

Nói xong, nó lặp lại bài kệ:

Hỡi Vua Khỉ, giống như ngươi, ai kết hợp sự thật, tầm nhìn xa, quyết tâm kiên định và lòng can đảm sẽ thấy kẻ thù bại trận phải quay đầu bỏ chạy.

Sau đó, cá sấu trở về nhà.

Đức Phật kể xong câu chuyện và nói: "Giống như con cá sấu trong truyện, Đề Bà Đạt Đa đã từng cố gắng hãm hại ta - nhưng thất bại."

Sau đó, Ngài giải thích mối liên hệ: Đề Bà Đạt Đa chính là con cá sấu; Cinca, người phụ nữ đã từng vu cáo Đức Phật, chính là vợ của con cá sấu; và chính Đức Phật chính là vị Tôn Ngộ Không thông minh.

.

.... o ....

J57. Vanarinda Jātaka -- A monkey outsmarts a crocodile to cross a river.

Summary: Devadatta sets out to kill the Buddha, who responds that he attempted this in the past as well. The Buddha then shares a story about how, in his past life as a monkey, he managed to outsmart a crocodile and evade its bite.

.

While staying at the Bamboo Grove, the Buddha spoke to the monks about Devadatta, who was trying to harm him. The Buddha said, “This isn’t the first time Devadatta has tried to kill me. Long ago, he tried and failed.”

And then the Buddha told this story from the past.

Once upon a time, in the city of Benares, the Bodhisatta was born as a strong and clever monkey. He lived alone near a wide river. In the middle of the river was a small island full of mangoes and other sweet fruits. A solitary rock rose from the water between the island and the river wall.

The monkey was so strong that each day he would leap from the bank to the rock and then from the rock to the island. He spent his days eating fruit and returned home the same way each evening.

In that river lived a crocodile and his wife. One day, the wife saw the monkey and said, “I want to eat his heart.” So the crocodile promised to catch the monkey for her.

That evening, the crocodile climbed onto the rock and waited to grab the monkey as he returned.

But the monkey was wise. He noticed something strange—the rock looked taller than usual, even though the water level hadn’t changed. He became suspicious and called out, “Hey, rock!”

There was no answer.

He called again, “Hey, rock!” There was still no response.

A third time he shouted, “Hey, rock! Why won’t you answer me today?”

The crocodile thought, “Ah, the rock usually talks to the monkey. I’ll pretend to be the rock.” So he replied, “Yes, monkey. What is it?”

The monkey asked, “Who are you?”

“I’m a crocodile,” said the voice.

“What are you doing on the rock?”

“I’m here to catch you and eat your heart.”

The monkey knew he had to think fast. So he said, “Alright, I’ll jump into your mouth. Open wide!”

Now, when crocodiles open their mouths, they close their eyes. So the crocodile opened his mouth and shut his eyes, waiting.

Quick as lightning, the monkey jumped—not into the mouth, but onto the crocodile’s head, and then leapt safely to the riverbank.

The crocodile was amazed and said, “Monkey, anyone who has four outstanding qualities can defeat their enemies. You must have all four.”

And, saying this, he repeated the stanza:

Whose, O Monkey King, like you, combines truth, foresight, steadfast resolve, and fearlessness shall see his routed foes turn and flee.

Then the crocodile returned to his home.

The Buddha finished the story and said, “Just like the crocodile in the story, Devadatta tried to harm me in the past—but failed.”

He then explained the connection: Devadatta was the crocodile; Cinca, the woman who had once falsely accused the Buddha, was the crocodile’s wife; and the Buddha himself had been the clever Monkey King.

.... o ....

J58. Tayodhamma Jātaka -- Hoàng tử Khỉ và tên quỷ khổng lồ

Tóm tắt: Đề Bà Đạt Đa quyết định giết Đức Phật, và Ngài kể rằng chuyện này cũng đã từng xảy ra trong quá khứ. Sau đó, Đức Phật kể lại câu chuyện khi còn là một con khỉ, Bồ Tát đã qua mặt cha mình; và tên quỷ dữ được giao nhiệm vụ giết ngài đã trở thành người hầu cận của ngài. Kinh hoàng trước việc này, khỉ cha qua đời, và Bồ Tát trở thành vị vua mới.

.

Trong thời gian ở Trúc Lâm, Đức Phật kể cho các vị sư nghe câu chuyện về Đề Bà Đạt Đa, kẻ đã từng âm mưu hãm hại Ngài. Đức Phật nói: "Đây không phải lần đầu Đề Bà Đạt Đa định giết Ta. Cách đây rất lâu, hắn đã từng âm mưu - và thất bại."

Và rồi Đức Phật kể lại câu chuyện từ quá khứ này.

Ngày xửa ngày xưa, tại thành Benares, Đề Bà Đạt Đa tái sinh thành một con khỉ. Y sống gần dãy Himalaya và cai quản một đàn khỉ mà tất cả đều là con của y.

Nhưng y sợ hãi. Y lo sợ rằng một ngày nào đó, các con trai của y sẽ trở nên mạnh mẽ và thay thế y làm thủ lĩnh. Vì vậy, mỗi khi một con khỉ đực được sinh ra, y sẽ dùng răng để làm hại con khỉ con - dùng răng để đảm bảo con khỉ con không bao giờ có thể lớn lên và thách thức y.

Một ngày nọ, một con khỉ mẹ đang mang thai một con trai, đã bỏ trốn để bảo vệ con mình. Bà trốn trong một khu rừng dưới chân núi và sinh ra Bồ Tát - vị Phật tương lai - người lớn lên khỏe mạnh và thông thái.

Khi Bồ Tát đã đủ lớn để hiểu chuyện, ngài hỏi: "Cha của con đâu?"

"Ông ấy sống gần núi," mẹ ngài nói. "Ông ấy là vua của loài khỉ."

"Hãy dẫn con đến gặp ông ấy," Bồ Tát nói.

"Không, con trai của ta," bà cảnh báo. "Ông ấy sợ các con trai của mình và làm hại chúng."

"Đừng lo," Bồ Tát nói. "Con sẽ cẩn thận."

Vì vậy, bà dẫn ngài đến gặp cha.

Con khỉ già nhìn thấy con trai mình và giả vờ vui mừng. "Ôi, con trai của ta! "Con đã đi đâu vậy?" ông nói và ôm chặt lấy cậu bé - cố gắng dùng sức mạnh của mình để nghiền nát cậu bé.

Nhưng Bồ Tát khỏe như voi. Ngài ôm lại mạnh đến nỗi con khỉ già suýt gãy xương sườn.

Con khỉ già nghĩ: "Đứa con trai này quá khỏe. Nếu nó sống, chắc chắn nó sẽ thay thế ta. Ta phải tìm cách loại bỏ nó."

Y nhớ đến một hồ nước gần đó, nơi có một con quỷ dữ hung dữ sống. Y nói với Bồ Tát: "Ta đã già rồi, và ta muốn ngài làm vua. Nhưng trước tiên, hãy đến hồ và mang về cho ta một ít hoa sen - ở đó có rất nhiều loại."

"Vâng, thưa Cha," Bồ Tát nói, và họ đi đến hồ.

Nhưng ngài vẫn thận trọng. Ngài nhìn vào những dấu chân gần mặt nước và nhận thấy một điều kỳ lạ: tất cả các dấu chân đều đi vào hồ, nhưng không có dấu chân nào quay trở lại. Ngài nhận ra hồ nước rất nguy hiểm và đoán rằng cha mình đã sai ngài đến đó để bị giết.

Tuy nhiên, ngài vẫn muốn hái hoa. Vì vậy, ngài chạy và nhảy qua mặt nước, hái những bông hoa mọc trên mặt nước - mà không hề chạm vào hồ. Ngài chất một đống hoa ở hai bên bờ hồ, luôn tránh xa tầm với của quỷ dữ.

Quỷ dữ nhìn với vẻ kinh ngạc. "Ta đã sống ở đây lâu rồi," ngài nói, "nhưng ta chưa bao giờ thấy ai thông minh như vậy!"

Quỷ dữ ngoi lên khỏi mặt nước và nói với Bồ Tát: “Hỡi vua khỉ, bất cứ ai có ba đức tính vĩ đại đều có thể đánh bại kẻ thù. Ngài có cả ba: tài năng, lòng dũng cảm và trí tuệ.”

Sau đó, quỷ vương hỏi: “Tại sao ngươi lại hái những bông hoa này?”

“Cha ta muốn lập ta làm vua,” Bồ Tát nói.

“Ngài quá cao quý để mang hoa,” quỷ vương nói. “Hãy để ta mang hoa cho ngài.”

Thế là quỷ vương nhặt hoa và kính cẩn đi theo Bồ Tát.

Từ xa, khỉ già đã nhìn thấy họ đến. “Ta đã sai con trai ta đi ăn thịt,” nó kêu lên, “và giờ nó trở về bình an vô sự – với quỷ vương mang hoa!”

Tim nó tan nát vì sợ hãi và xấu hổ, và nó chết ngay tại chỗ.

Những con khỉ khác tụ tập lại và chọn Bồ Tát làm vua mới của chúng.

Khi Đức Phật kết thúc câu chuyện, Ngài nói: “Đề Bà Đạt Đa là khỉ già, còn ta là con trai.”

.

.... o ....

J58. Tayodhamma Jātaka -- The Monkey Prince and the Ogre

Summary: Devadatta sets out to kill the Buddha, who replies that he had done this in the past as well. He then tells a story of how, when he was a monkey, he outwitted his father; the ogre who was meant to kill him became his handyman. Terrified by this, his father passed away, and he became the new king.

.

While staying at the Bamboo Grove, the Buddha told the monks a story about Devadatta, who had once tried to harm him. The Buddha said, “This isn’t the first time Devadatta tried to kill me. Long ago, he tried—and failed.”

And then the Buddha shared this tale from the past.

Once upon a time, in the city of Benares, Devadatta was reborn as a monkey. He lived near the Himalayas and ruled over a tribe of monkeys that were all his own children.

But he was afraid. He feared that one day his sons would grow strong and take his place as leader. So whenever a male monkey was born, he would harm him—using his teeth to make sure the young monkey could never grow up to challenge him.

One day, a mother monkey, pregnant with a son, ran away to protect her child. She hid in a forest at the foot of the mountain and gave birth to the Bodhisatta—the future Buddha—who grew up strong and wise.

When the Bodhisatta was old enough to understand, he asked, “Where is my father?”

“He lives near the mountain,” said his mother. “He is the king of the monkeys.”

“Take me to him,” said the Bodhisatta.

“No, my son,” she warned. “He is afraid of his sons and harms them.”

“Don’t worry,” said the Bodhisatta. “I’ll be careful.”

So she took him to meet his father.

The old monkey saw his son and pretended to be happy. “Ah, my boy! “Where have you been?” he said and hugged him tightly—trying to crush him with his strength.

But the Bodhisatta was as strong as an elephant. He hugged back so powerfully that the old monkey nearly broke his ribs.

The old monkey thought, “This son is too strong. If he lives, he will surely take my place. I must find a way to get rid of him.”

He remembered a lake nearby, where a dangerous ogre lived. So he said to the Bodhisatta, “I’m old now, and I want you to be king. But first, go to the lake and bring me some lotus flowers—there are many kinds there.”

“Yes, Father,” said the Bodhisatta, and they went to the lake.

But he was cautious. He looked at the footprints near the water and noticed something strange: all the tracks went into the lake, but none came back. He realized the lake was dangerous and guessed his father had sent him there to be killed.

Still, he wanted to gather the flowers. So he ran and jumped across the water, picking flowers that grew above the surface—without ever touching the lake. He made a pile of flowers on both sides of the lake, always staying out of reach of the ogre.

The ogre watched in amazement. “I’ve lived here a long time,” he said, “but I’ve never seen anyone so clever!”

He rose from the water and said to the Bodhisatta, “O monkey-king, anyone who has three great qualities can defeat their enemies. You have all three: skill, courage, and wisdom.”

Then the ogre asked, “Why are you gathering these flowers?”

“My father wants to make me king,” said the Bodhisatta.

“You are too noble to carry flowers,” said the ogre. “Let me carry them for you.”

So the ogre picked up the flowers and followed the Bodhisatta respectfully.

From far away, the old monkey saw them coming. “I sent my son to be eaten,” he cried, “and now he returns unharmed—with the ogre carrying his flowers!”

His heart broke from fear and shame, and he died on the spot.

The other monkeys gathered and chose the Bodhisatta as their new king.

When the Buddha finished the story, he said, “Devadatta was the old monkey, and I was the son.”

.... o ....

J59. Bherivada Jātaka -- Người Đánh Trống Không Nghe Lời

Tóm tắt: Đức Phật gặp một nhà sư không nghe lời và kể cho ông nghe câu chuyện về việc chỉ vì không chịu nghe lời mà ông đã đánh trống liên tục và làm mất hết tiền kiếm được vào tay bọn trộm trong kiếp trước khi họ còn là những người đánh trống.

.

Khi ở tại Kỳ Viên, Đức Phật kể về một vị sư nổi tiếng là bướng bỉnh và làm mọi việc theo ý mình.

Đức Phật hỏi: "Có đúng là ông không nghe lời khuyên bảo không?"

"Vâng, thưa Sư Phụ," vị sư đáp. "Đúng vậy."

Đức Phật từ tốn nói: "Đây không phải lần đầu tiên ông như vậy. Từ lâu rồi, ông cũng vậy."

Rồi Ngài kể câu chuyện từ quá khứ.

Ngày xửa ngày xưa, tại thành Benares, Bồ-tát sinh ra là một người đánh trống. Ngài sống trong một ngôi làng nhỏ với con trai.

Một ngày nọ, Ngài nghe nói có một lễ hội lớn ở Benares. Hy vọng kiếm được tiền bằng cách chơi nhạc cho đám đông, Ngài và con trai lên thành phố.

Họ đánh trống và kiếm được rất nhiều tiền. Trên đường về nhà, họ phải đi qua một khu rừng nổi tiếng là đầy rẫy cướp bóc.

Trên đường đi, người con trai cứ đánh trống ầm ĩ và liên tục.

Người cha nói: “Đừng đánh như vậy. Thỉnh thoảng hãy đánh trống thôi – như một vị quý tộc đi ngang qua. Như vậy, bọn cướp có thể nghĩ rằng có người quan trọng sắp đến và tránh xa.”

Nhưng người con trai không nghe. Anh ta nghĩ: “Nếu mình cứ đánh trống, bọn cướp sẽ sợ hãi và không dám đến gần.”

Ban đầu, bọn cướp nghe thấy tiếng trống và bỏ chạy, nghĩ rằng một vị lãnh chúa quyền lực đang đến gần. Nhưng khi tiếng trống tiếp tục không ngừng, chúng mới nhận ra đó chỉ là hai lữ khách.

Chúng quay lại, tấn công hai cha con và cướp hết tiền của họ.

Người cha thở dài và nói: “Ôi không! Tiếng trống liên tục đã làm chúng ta mất hết tất cả những gì chúng ta kiếm được.”

Và ông đọc bài kệ này: “Quá nhiều thứ chỉ gây hại chứ không được lợi – tiếng trống liên tục chỉ mang lại đau khổ cho chúng ta.”

Khi Đức Phật kết thúc câu chuyện, Ngài nói: “Vị sư bướng bỉnh đó chính là người con trai trong câu chuyện. Còn ta chính là người cha.”

.... o ....

J59. Bherivada Jātaka -- The Drummer Who Didn’t Listen

Summary: The Buddha meets with a disobedient monk and tells him a story about how, through disobedience, he had drummed continuously and lost all their earnings to thieves in a past life when they were drummers.

.

While staying at Jetavana, the Buddha spoke about a monk who was known for being stubborn and doing things his own way.

The Buddha asked him, “Is it true that you don’t listen to advice?”

“Yes, Master,” the monk replied. “It’s true.”

The Buddha said kindly, “This isn’t the first time you’ve been this way. Long ago, you were just the same.”

And then he told this story from the past.

Once upon a time, in the city of Benares, the Bodhisatta was born as a drummer. He lived in a small village with his son.

One day, he heard that a big festival was happening in Benares. Hoping to earn money by playing music for the crowds, he and his son traveled to the city.

They played their drums and made lucrative money. On their way home, they had to pass through a forest known to be full of robbers.

As they walked, the son kept beating his drum loudly and continuously.

The father said, “Don’t play like that. Just beat the drum occasionally—like a nobleman passing by. That way, the robbers might think someone important is coming and stay away.”

But the son didn’t listen. He thought, “If I keep drumming, the robbers will be scared and won’t come near.”

At first, the robbers heard the drum and ran away, thinking a powerful lord was approaching. But when the drumming continued without pause, they realized it was just two travelers.

They returned, attacked the father and son, and stole all their money.

The father sighed and said, “Oh no! Your constant drumming has cost us everything we earned.”

And he spoke this verse: “Too much of anything brings harm, not gain—your endless drumming brought us only pain.”

When the Buddha finished the story, he said, “That stubborn monk was the son in the story. And I was the father.”

.... o ....

J60. Samkhadhamana Jātaka -- Người Thổi Tù Và

Tóm tắt: Sau khi gặp một nhà sư bất tuân, Đức Phật kể cho sư này nghe về việc khi họ còn là những người thổi tù và trong kiếp trước, cha của Bồ Tát đã bỏ qua lời khuyên hữu ích của ngài, thu hút sự chú ý của bọn trộm và mất hết toàn bộ thu nhập.

.

Khi ở tại Jetavana, Đức Phật kể một câu chuyện khác về một người không nghe lời khuyên.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì Benares, Bồ-tát sinh ra là một cậu bé thổi tù và. Ngài sống với cha trong một ngôi làng.

Một ngày nọ, họ nghe nói về một lễ hội lớn trong thành phố. Hy vọng kiếm được tiền bằng cách chơi nhạc, họ cùng nhau đi đến Benares.

Bồ-tát thổi tù và rất hay và kiếm được rất nhiều tiền. Sau lễ hội, họ bắt đầu hành trình trở về nhà.

Để trở về, họ phải đi bộ qua một khu rừng nổi tiếng với bọn cướp.

Người con trai nói với cha: "Cha đừng thổi tù và nữa. Thỉnh thoảng thổi thôi - để nghe như có người quan trọng đi qua."

Nhưng người cha không nghe. Ông nghĩ: "Ta biết rõ hơn. Nếu ta cứ thổi to, bọn cướp sẽ sợ."

Vì vậy, ông thổi tù và không ngừng nghỉ.

Ban đầu, bọn cướp nghe thấy tiếng động liền bỏ chạy, nghĩ rằng một vị quý tộc đang đến. Nhưng khi tiếng thổi liên tục vang lên, chúng mới nhận ra đó chỉ là hai lữ khách.

Chúng quay lại, tấn công hai cha con và cướp hết tiền bạc của họ.

Bồ Tát thở dài nói: “Ôi không! Việc cthổi liên tục đã khiến chúng ta mất hết tất cả những gì mình kiếm được.”

Và Ngài đọc bài kệ này: “Cái gì quá cũng hại, chẳng được gì – việc cứ thổi liên tục chỉ mang lại đau khổ.”

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài nói: “Người cứng đầu đó chính là người cha trong câu chuyện. Còn ta chính là người con.”

.

.... o ....

J60. Samkhadhamana Jātaka -- The Conch Blower

Summary: After meeting with a disobedient monk, the Buddha tells him how, when they were conch blowers in a past life, his father had ignored his beneficial advice, attracted the attention of thieves, and lost all their earnings.

.

While staying at Jetavana, the Buddha told another story about someone who didn’t listen to advice.

A long time ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born as a young conch-blower. He lived with his father in a village.

One day, they heard about a big festival in the city. Hoping to earn money by playing music, they traveled to Benares together.

The Bodhisatta blew his conch beautifully and made a lot of money. After the festival, they began their journey home.

To get back, they had to walk through a forest known for robbers.

The son said to his father, “Please don’t keep blowing your conch. Just blow it now and then—so it sounds like someone important is passing through.”

But the father didn’t listen. He thought, “I know better. If I keep blowing loudly, the robbers will be afraid.”

So he blew the conch without stopping.

At first, the robbers heard the sound and ran away, thinking a nobleman was coming. But when the blowing continued nonstop, they realized it was just two travelers.

They returned, attacked the father and son, and stole all their money.

The Bodhisatta sighed and said, “Oh no! Your constant blowing has made us lose everything we earned.”

And he spoke this verse: "“Too much of anything brings harm, not gain—your endless blowing brought us only pain.”

When the Buddha finished the story, he said, “That stubborn person was the father in the story. And I was the son.”

.... o ....

.