Nguyên bản: Pali

Anh dịch: H.T. Francis, R.A. Neil và Ānandajoti Bhikkhu

Việt dịch và rút ngắn: Nguyên Giác

J311. Pucimanda Jātaka -- Câu chuyện về Thần Cây Nimb

Tóm tắt: Khi một tên trộm nằm trên hiên nhà của Trưởng lão Moggallana (Mục Kiền Liên), ngài liền đuổi hắn đi khi những kẻ truy đuổi đến. Đức Phật kể một câu chuyện về việc thần cây Nimb, đã đuổi một tên trộm đi, vì sợ rằng cành cây sẽ bị chặt để đâm chết tên trộm, và đoạn hội thoại sau đó.

.

Khi Đức Phật ngự tại Trúc Lâm, Ngài đã kể câu chuyện này về Tôn giả Moggallana (Mục Kiền Liên).

Lúc bấy giờ, Tôn giả Moggallana đang sống một mình trong một túp lều trong rừng gần thành Vương Xá. Một đêm nọ, một tên cướp đột nhập vào một ngôi nhà ở ngôi làng gần đó và lấy cắp rất nhiều đồ đạc. Trên đường chạy trốn, hắn chạy vào rừng và đến túp lều của Tôn giả Moggallana. Nghĩ rằng đó là một nơi an toàn để ẩn náu, tên cướp nằm xuống trước cửa túp lều để nghỉ ngơi.

Tôn giả Moggallana ra ngoài và thấy người đàn ông nằm đó. Qua hành vi và diện mạo của người đàn ông, vị sư nghi ngờ đó có thể là một tên cướp. Ngài tự nhủ: "Ta không nên dính líu đến một tên cướp." Vì vậy, ngài bảo người đàn ông rời đi, và tên cướp nhanh chóng chạy vào rừng.

Ngay sau đó, một nhóm dân làng đến, tay cầm đuốc, lần theo dấu vết của tên cướp. Họ nhìn quanh và nói: "Đây là nơi tên trộm đứng, đây là nơi hắn ngồi, và đây là nơi hắn chạy trốn. Nhưng hắn không còn ở đây nữa." Sau khi tìm kiếm khắp nơi, họ bỏ cuộc và trở về nhà mà không tìm thấy hắn.

Sáng hôm sau, Moggallana đi khất thực trong thành phố. Khi trở về, ông đến gặp Đức Phật tại Rừng Trúc và kể lại mọi chuyện đã xảy ra.

Đức Phật nói: "Moggallana, ông không phải là người duy nhất hành động với sự nghi ngờ sáng suốt. Ngay cả trong quá khứ, những bậc trí tuệ cũng hành động như vậy."

Sau đó, Đức Phật kể câu chuyện này từ quá khứ.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì thành Benares, Bồ Tát đã tái sinh thành một vị thần sống trong một cây Nimb trong một khu rừng nghĩa địa gần thành phố. Trong cùng một khu rừng, cũng có một cây Bồ-đề với một vị thần cây khác sống trong đó.

Một ngày nọ, một tên cướp đã lấy trộm một số hàng hóa từ một ngôi làng gần đó và chạy vào nghĩa địa. Hắn đặt những thứ đã đánh cắp dưới gốc cây Nimb và nằm xuống nghỉ ngơi.

Bấy giờ, khi bọn cướp bị bắt, chúng sẽ bị trừng phạt bằng cách bị đóng cọc bằng gỗ cây Nimb.

Vị thần cây Nimb nghĩ thầm: "Nếu người này bị bắt ở đây, quân lính của nhà vua sẽ chặt một cành cây của ta làm cọc và giết chết hắn. Cây của ta sẽ bị hư hại. Ta phải đuổi hắn đi trước khi điều đó xảy ra."

Vị thần cây Nimb nói với tên cướp: "Đứng dậy và đi nhanh lên! Quân lính của nhà vua đang đuổi theo ngươi đấy!"

Tên cướp hoảng sợ, nhảy dựng lên và bỏ chạy vào rừng.

Vị thần cây Bồ Đề thấy vậy, nói với vị thần cây Nimb: "Sao ngươi đuổi hắn đi? Cho dù quân lính của nhà vua có bắt được hắn thì cũng đâu có hại gì cho ngươi?"

Thần cây Nimb đáp: "Các ngươi không hiểu được nỗi sợ hãi của ta. Nếu người của nhà vua tìm thấy hắn nằm đây, họ sẽ chặt một nhánh cây thiêng của ta làm cọc và giết hắn. Đó là lý do tại sao ta đuổi hắn đi."

Trong khi hai vị thần đang nói chuyện, những người chủ của tài sản bị đánh cắp đến, lần theo dấu vết của tên cướp. Khi nhìn thấy nơi hắn nằm, họ nói: "Tên trộm đã ở đây, nhưng hắn đã trốn thoát. Nếu chúng ta bắt được hắn, chúng ta sẽ quay lại và hoặc là xiên hắn dưới gốc cây Nimb này, hoặc treo hắn lên một trong những cành cây của nó."

Sau đó, họ tìm kiếm khắp khu vực, nhưng vì không tìm thấy tên cướp nên họ đã bỏ đi.

Nghe những lời này, thần cây Bồ Đề nhận ra sự thông thái của thần cây Nimb và nói: "Cẩn thận là tốt. Người khôn ngoan luôn nghĩ trước và đề phòng nguy hiểm trước khi nó đến."

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện này, Ngài nói: “Lúc bấy giờ, Sariputta là thần của cây Bồ Đề, còn ta là thần của cây Nimb.”

.... o ....

J311. Pucimanda Jātaka -- The Story of the Nimb-Tree Spirit

Summary: When a thief lies down on Elder Moggallāna’s porch, he chases him away as the pursuers arrive. The Buddha tells a story about how a Nimb-Tree Spirit chased off a thief, fearing that its branch would be cut down to impale the thief, and the dialogue that follows.

.

While the Buddha was staying in the Bamboo Grove, he told this story about the venerable Moggallana.

At that time, Moggallana was living alone in a forest hut near the city of Rajagaha. One night, a robber broke into a house in a nearby village and stole many things. As he fled, he ran into the forest and reached Moggallana’s hut. Thinking it was a safe place to hide, the robber lay down at the entrance of the hut to rest.

Moggallana came out and saw the man lying there. By his behavior and appearance, the monk suspected he might be a thief. He thought to himself, “It would not be right for me to have anything to do with a robber.” So he told the man to leave, and the robber quickly ran away into the forest.

Soon after, a group of villagers came with torches in their hands, following the robber’s tracks. They looked around and said, “Here is where the thief stood, here is where he sat, and here is where he ran away. But he is no longer here.” After searching everywhere, they gave up and returned home without finding him.

The next morning, Moggallana went on his alms round in the city. When he returned, he went to see the Buddha at the Bamboo Grove and told him everything that had happened.

The Buddha said, “Moggallana, you are not the only one who acted with wise suspicion. Even in the past, wise beings acted in the same way.”

Then the Buddha told this story from the past.

Long ago, when King Brahmadatta ruled in the city of Benares, the Bodhisatta was born as a spirit living in a Nimb-tree in a cemetery grove near the city. In the same grove, there was also a Bo-tree with another tree spirit living in it.

One day, a robber stole some goods from a nearby village and ran into the cemetery. He placed the stolen things at the foot of the Nimb-tree and lay down to rest.

Now, at that time, when robbers were caught, they were punished by being impaled on stakes made from the wood of the Nimb-tree.

The Nimb-tree spirit thought to himself, “If this man is caught here, the king’s men will cut off one of my branches to make a stake and will kill him with it. My tree will be damaged. I should make him leave before that happens.”

So the Nimb-tree spirit spoke to the robber, saying, “Get up and go quickly! The king’s men are coming after you!”

Frightened, the robber jumped up and ran away into the forest.

The Bo-tree spirit, seeing this, said to the Nimb-tree spirit, “Why did you drive him away? Even if the king’s men caught him, how would that harm you?”

The Nimb-tree spirit replied, “You do not understand my fear. If the king’s men found him lying here, they would cut off a branch from my sacred tree to make a stake and kill him with it. That is why I sent him away.”

While the two spirits were talking, the owners of the stolen property arrived, following the robber’s tracks. When they saw the spot where he had been lying, they said, “The thief was here, but he just escaped. If we catch him, we’ll come back and either impale him at the foot of this Nimb-tree or hang him from one of its branches.”

Then they searched the area, but since they couldn’t find the robber, they left.

Hearing what they said, the Bo-tree spirit realized the Nimb-tree spirit’s wisdom and said, “It is good to be cautious. The wise always think ahead and guard against danger before it comes.”

When the Buddha finished telling this story, he said, “At that time, Sariputta was the spirit of the Bo-tree, and I myself was the spirit of the Nimb-tree.”

.... o ....

J312. Kassapamandiya Jātaka --Câu chuyện về vị Sa-di kém kiên nhẫn

Tóm tắt: Một chàng quý tộc trẻ tuổi xuất gia, sau đó cũng truyền giới cho cha và em trai. Trong lúc đi qua vùng quê, vị sư đầu tiên đi trước để chuẩn bị một túp lều đón họ. Trong khi đó, cha và em trai bắt đầu tranh cãi, nhưng không có tiến triển gì. Khi Đức Phật biết được điều này, Ngài kể một câu chuyện về những sự kiện tương tự đã xảy ra trong quá khứ.

.

Khi Đức Phật còn ở tại Kỳ Viên, Ngài đã kể câu chuyện về một vị sư già.

Xưa kia, tại thành Savatthi, có một vị quý tộc trẻ tuổi xuất gia sau khi nhận ra tác hại của những ham muốn trần tục. Ngài đã tinh tấn tu tập dưới sự hướng dẫn của Đức Phật và sớm đạt được giác ngộ. Sau đó, khi mẹ ngài qua đời, ngài cũng truyền giới cho cha và em trai mình. Cả ba sống cùng nhau tại Kỳ Viên.

Khi mùa mưa đến, họ nghe nói về một nơi ẩn cư ở làng, nơi y phục và các vật dụng khác rất dễ tìm. Vì vậy, họ quyết định ở lại đó. Khi khóa tu kết thúc, tất cả cùng nhau trở về Kỳ Viên.

Khi gần đến tu viện, vị sư trẻ nói với người sa di: "Em hãy đưa cha chúng con đi chậm thôi. Anh sẽ đi trước và chuẩn bị phòng cho chúng ta." Vị sư già bước đi chậm rãi, và vị Sa-di trở nên mất kiên nhẫn. Vị sa di liên tục đẩy và kéo vị sư già, nói: "Nhanh lên, Thầy ơi, nhanh lên!"

Vị sư già cảm thấy khó chịu, nói: "Các người kéo ta đi trái ý ta." Ông dừng lại, quay trở lại chỗ họ đã xuất phát, rồi lại tiếp tục đi từ chỗ cũ.

Hai người cãi nhau dọc đường, và khi họ đến khu rừng gần Kỳ Viên thì mặt trời đã lặn, màn đêm buông xuống.

Trong lúc đó, vị sư đi trước đã quét sàn túp lều của họ, đổ nước vào các bình và đợi họ đến. Khi họ vẫn chưa đến, ông cầm đuốc đi ra ngoài tìm họ. Khi tìm thấy họ, vị sư đi trước hỏi: "Sao các người đến muộn vậy?" Vị sư già kể lại sự việc. Vị sư đi trước thở dài nhưng vẫn bình tĩnh dìu họ về Kỳ Viên.

Vì sự chậm trễ, vị sư không có thời gian đến thăm Đức Phật tối hôm đó. Sáng hôm sau, sau khi ăn xong, sư đến gặp Đức Phật, cung kính đảnh lễ Ngài rồi ngồi xuống.

Đức Phật hỏi: "Này sư, ông đến khi nào?"

"Thưa Thế Tôn, hôm qua."

"Vậy tại sao hôm nay ông mới đến gặp ta?"

Vị sư kể lại cho Đức Phật toàn bộ câu chuyện về cha và em trai mình.

Đức Phật nói: “Đây không phải lần đầu tiên ông cụ hành động như vậy. Trước đây ông cũng từng hành xử như vậy. Hồi đó, ông đã làm phiền các bậc hiền triết như bây giờ ông làm phiền các ông vậy.”

Sau đó, theo lời thỉnh cầu của vị sư, Đức Phật kể một câu chuyện từ rất lâu rồi.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Benares, Bồ-tát sinh ra trong một gia đình Bà-la-môn ở một thị trấn thuộc vùng Kasi. Khi Ngài lớn lên, mẹ Ngài qua đời. Sau đám tang, Ngài đã bố thí toàn bộ tài sản của gia đình. Sau đó, Ngài cùng cha và em trai rời bỏ cuộc sống thế tục và trở thành một nhà sư khổ hạnh trên dãy Himalaya.

Họ sống yên bình trong một khu rừng, sống nhờ rễ cây, trái cây và bất cứ thứ gì họ có thể hái được.

Vào mùa mưa ở dãy Himalaya, mưa lớn khiến việc tìm kiếm thức ăn trở nên khó khăn, vì vậy các nhà sư khổ hạnh thường xuống sống gần các làng mạc cho đến khi mùa mưa kết thúc. Khi mưa tạnh và núi non lại trĩu quả, Bồ Tát và hai người bạn đồng hành trở về nhà trong rừng.

Khi hoàng hôn buông xuống và họ đến gần túp lều, Bồ Tát nói: "Hai người hãy đi chậm thôi; ta sẽ đi trước và chuẩn bị chỗ ở cho chúng ta."

Vị ẩn sĩ trẻ đi theo sau cha, nhưng nhanh chóng mất kiên nhẫn. Ông bắt đầu thúc giục ông lão đi nhanh hơn. Người cha nói: "Ta không thích cách con đối xử với ta." Ông quay lại và bắt đầu lại từ chỗ cũ. Họ cãi nhau, và khi họ cãi nhau xong thì trời đã tối.

Trong khi đó, Bồ Tát đã dọn dẹp túp lều và đặt nước. Khi cha và anh trai vẫn chưa đến, ông cầm đuốc ra đón họ. Khi tìm thấy họ, ông hỏi tại sao họ đến muộn như vậy. Vị ẩn sĩ trẻ giải thích những gì đã xảy ra.

Bồ Tát không nói gì gay gắt. Ngài chỉ đưa họ về nhà, tắm rửa cho cha, rửa ráy và xoa bóp chân, lưng cho cha, rồi giúp cha nghỉ ngơi bên bếp lửa cho đến khi cảm thấy khỏe hơn. Sau đó, ngài nhẹ nhàng nói với cha: “Cha ơi, tuổi trẻ như bình đất sét - mỏng manh và dễ vỡ. Khi chúng làm sai, người khôn ngoan nên nhẫn nại. Người già nên chịu đựng lỗi lầm của con trẻ.”

Từ đó trở đi, người cha thực hành tính tự chủ và nhẫn nại.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài nói: “Lúc bấy giờ, vị sư già là ẩn sĩ cha, sa di là ẩn sĩ trẻ, và chính ta là người con trai đã dạy cho họ về tính nhẫn nại và trí tuệ.”

.... o ....

J312. Kassapamandiya Jātaka -- The Story of the Impatient Novice

Summary: A young nobleman ordains as a monk and later ordains his father and brother as well. While traveling through the countryside, the first monk goes ahead to prepare a hut for their arrival. Meanwhile, the father and brother begin to argue, making little progress. When the Buddha learns of this, he tells a story about similar events that had occurred in the past.

.

While the Buddha was staying at Jetavana, he told this story about an old monk.

In the city of Savatthi, there once lived a young nobleman who became a monk after realizing the harm caused by worldly desires. He practiced diligently under the Buddha’s guidance and soon reached enlightenment. Later, when his mother passed away, he also ordained his father and younger brother as monks. The three of them lived together at Jetavana Monastery.

When the rainy season began, they heard about a village retreat where robes and other supplies were easy to find. So they decided to spend the retreat there. When the retreat ended, they all returned together toward Jetavana.

As they neared the monastery, the young monk said to his novice brother, “You bring our father slowly along. I’ll go ahead and prepare our room.” The old monk walked slowly, and the novice became impatient. He kept pushing and pulling the old man, saying, “Come on, Master, hurry up!”

The old monk, feeling annoyed, said, “You are dragging me against my will.” He stopped, turned back to where they had started, and began walking again from the same spot.

The two argued along the road, and by the time they reached the forest near Jetavana, the sun had set, and darkness had fallen.

Meanwhile, the young monk had swept the floor of their hut, set water in the pots, and waited for them to arrive. When they did not come, he took a torch and went out to look for them. When he found them, he asked, “Why are you so late?” The old monk explained what had happened. The young monk sighed but calmly helped them return to Jetavana.

Because of the delay, he had no time to visit the Buddha that evening. The next morning, after finishing his meal, he went to the Buddha, greeted him respectfully, and sat down.

The Buddha asked, “When did you arrive, monk?”

“Yesterday, Sir.”

“And why did you only come to see me today?”

The monk told the Buddha the whole story about his father and brother.

The Buddha said, “This is not the first time the old man has acted like this. He behaved the same way in the past too. Back then, he annoyed wise men just as he annoys you now.”

Then, at the monk’s request, the Buddha told a story from long ago.

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born into a family of Brahmins in a town of the Kasi region. When he grew up, his mother died. After her funeral, he gave away all his family’s wealth in charity. Then, taking his father and younger brother with him, he left worldly life behind and became an ascetic in the Himalayas.

They lived peacefully in a forest grove, surviving on roots, fruits, and whatever they could gather.

During the rainy season in the Himalayas, heavy rains made it difficult to find food, so ascetics often came down to live near villages until the season ended. When the rains stopped and the mountains were full of fruits again, the Bodhisatta and his two companions returned to their forest home.

As sunset approached and they neared their hut, the Bodhisatta said, “You both come slowly; I’ll go ahead and prepare our place.”

The young hermit walked behind with their father, but he soon grew impatient. He started nudging the old man and pushing him to move faster. The father said, “I don’t like the way you are treating me.” He turned back and started again from the same spot. They quarreled, and by the time they finished arguing, it was dark.

Meanwhile, the Bodhisatta had cleaned the hut and set out water. When his father and brother still had not arrived, he took a torch and went to meet them. When he found them, he asked why they were so late. The young hermit explained what had happened.

The Bodhisatta said nothing harsh. He simply led them home, gave his father a bath, washed and massaged his feet and back, and helped him rest by the fire until he felt better. Then he said gently to his father: “Father, young people are like clay pots — fragile and easily broken. When they do wrong, wise men should be patient. Old men should bear with the faults of the young.”

From that time on, the father practiced self-control and patience.

When the Buddha finished the story, he said: “At that time, the old monk was the father hermit, the novice was the young hermit, and I myself was the son who taught patience and wisdom.”

.... o ....

J313. Khantivadi Jātaka -- Câu chuyện về vị tu sĩ khổ hạnh kham nhẫn

Tóm tắt: Có một vị sư rất dễ cáu kỉnh và dễ nổi nóng. Đức Phật kể câu chuyện về một vị vua dẫn cung nữ vào rừng. Khi nhà vua ngủ thiếp đi, các cung nữ tụ tập quanh một vị đạo sĩ nghe dạy về đức nhẫn nại và kham nhẫn. Khi tỉnh dậy, nhà vua nổi giận, ra lệnh đánh đòn vị đạo sĩ và chặt đứt tứ chi ngài. Tuy nhiên, vị đạo sĩ không hề nổi giận. Dù vậy, nhà vua vẫn bị đọa vào địa ngục.

.

Khi Đức Phật còn ở tại Tu viện Kỳ Viên, Ngài đã kể câu chuyện về một vị sư dễ nổi giận.

Đức Phật hỏi vị sư: “Tại sao ông lại nổi giận sau khi gia nhập Giáo đoàn của Đức Phật, người dạy con đường hòa bình? Các bậc hiền triết trong quá khứ, ngay cả khi bị đánh đập và tra tấn, cũng không bao giờ nổi giận. Họ vẫn giữ được sự bình tĩnh và vị tha.”

Sau đó, Đức Phật kể một câu chuyện từ rất lâu rồi.

Ngày xưa, khi vua Kalabu trị vì thành Benares thuộc vương quốc Kasi, Bồ Tát sinh ra trong một gia đình Bà La Môn giàu có. Tên của Ngài là Kundaka Kumara. Khi lớn lên, Ngài học tất cả các ngành khoa học tại trường đại học lớn Takkasila. Sau đó, Ngài trở về nhà và trở thành một gia chủ được kính trọng.

Khi cha mẹ Ngài qua đời, Ngài nhìn vào khối tài sản khổng lồ mà họ để lại và nghĩ: “Những người thân của ta, những người đã tích lũy kho báu này, đã không còn nữa. Không ai trong số họ có thể mang nó theo. Một ngày nào đó ta cũng sẽ phải rời xa nó.”

Vì vậy, ông quyết định bố thí toàn bộ tài sản của mình cho những người sống lương thiện và rộng lượng. Sau đó, ông rời bỏ quê hương, lên núi Himalaya và trở thành một nhà tu khổ hạnh. Ông sống thanh thản ở đó một thời gian dài, sống bằng trái cây và rễ cây trong rừng.

Thỉnh thoảng, ông xuống làng để xin muối và thức ăn đơn giản. Một ngày nọ, trên đường đi, ông đến Benares và nghỉ tại vườn hoàng gia. Sáng hôm sau, ông đi khất thực quanh thành phố. Khi đến nhà của vị tổng tư lệnh, vị này nhận thấy phong thái điềm tĩnh và trang nghiêm của ông nên đã mời ông vào nhà. Ông cho nhà tu khổ hạnh ăn thức ăn từ bàn của mình và sau đó xin ông ở lại vườn hoàng gia vĩnh viễn. Nhà tu khổ hạnh đồng ý.

Một ngày nọ, vua Kalabu đến vườn. Ngài đã uống rượu và đang trong tâm trạng lễ hội. Ngài mang theo các vũ công và nhạc công. Họ chơi nhạc và hát trong khi ngài nghỉ ngơi trên một chiếc ghế đá, đầu gối lên đùi hoàng hậu mà ngài yêu quý. Một lúc sau, nhà vua chìm vào giấc ngủ.

Các cung nữ nhìn nhau và nói: "Nhà vua đang ngủ. Tại sao chúng ta phải tiếp tục ca hát?" Họ đặt nhạc cụ sang một bên và đi vào vườn để thưởng thức hoa cỏ.

Cũng trong khu vườn đó, Bồ Tát ngồi yên bình dưới gốc cây Sa La, thiền định và tận hưởng sự tĩnh lặng. Khi các cung nữ nhìn thấy ngài, họ nói với nhau: "Chúng ta hãy đến nghe vị thánh này giảng pháp trong khi nhà vua ngủ." Họ đến gần ngài, cung kính chào hỏi và ngồi xuống. "Thưa thầy, xin hãy giảng cho chúng con điều gì đó đáng nghe."

Bồ Tát bắt đầu giảng Pháp cho họ - con đường của hòa bình, từ bi và trí tuệ.

Một lúc sau, nhà vua tỉnh dậy và thấy các cung nữ đã đi mất. Ngài hỏi hoàng hậu: "Những cung nữ đó đâu rồi?" Bà đáp: "Tâu bệ hạ, họ đến nghe một vị thánh đang thuyết pháp trong vườn."

Nhà vua nổi cơn thịnh nộ. "Một tên khổ hạnh giả mạo đang đánh cắp sự chú ý của các cung nữ của trẫm!" ngài hét lên. Ngài chộp lấy thanh kiếm và xông ra trừng phạt Bồ Tát. Một số phụ nữ chạy đến chỗ vua và lấy thanh kiếm từ tay vua, cầu xin vua bình tĩnh lại.

Bấy giờ, nhà vua bước đến chỗ Bồ Tát ngồi và hỏi một cách gay gắt: "Này tu sĩ, ngươi đang dạy giáo lý gì?"

"Bệ hạ, thần đang dạy giáo lý về nhẫn nhục."

"Nhẫn nhục?" nhà vua hỏi. "Điều đó có nghĩa là gì?"

"Nghĩa là không nổi giận khi người khác sỉ nhục hay làm hại ngươi," vị tu sĩ bình tĩnh đáp.

Nhà vua nói: "Để xem ngươi có thật sự nhẫn nhục hay không." Rồi ông gọi đao phủ đến.

Đao phủ bước đến, cầm roi gai và rìu. Hắn cúi đầu và hỏi: "Thưa bệ hạ, ngài có lệnh gì?"

Nhà vua nói: "Hãy đánh tên tu sĩ giả mạo này khắp bốn phương và đánh hắn hai ngàn roi."

Đao phủ làm theo lệnh. Da của Bồ Tát bị rách, máu chảy ra, nhưng ngài vẫn bình tĩnh và im lặng.

Nhà vua hỏi lại: "Này tu sĩ, ngươi đang dạy giáo lý gì?"

“Thưa Bệ hạ, giáo lý về nhẫn nhục,” Bồ Tát nói. “Ngài nghĩ rằng sự nhẫn nhục của thần chỉ nằm trên da, nhưng nó nằm sâu trong tim thần, ngoài tầm với của ngài.”

Nhà vua càng thêm tức giận. Ngài ra lệnh cho đao phủ: “Chặt tay hắn đi!”

Đao phủ vâng lời.

Rồi nhà vua nói: “Giờ hãy chặt chân hắn đi.”

Đao phủ lại vâng lời. Máu chảy ra ào ạt, nhưng Bồ Tát vẫn bình thản nói: “Sự nhẫn nhục của thần không nằm ở tay chân, mà nằm sâu trong tim thần.”

Nhà vua quát: “Vậy thì hãy chặt mũi và tai hắn đi!”

Đao phủ làm theo. Cơ thể Bồ Tát bê bết máu, nhưng ngài không hề tỏ ra tức giận. Trong cơn thịnh nộ mù quáng, nhà vua đá vào ngực ngài và nói: “Hãy cho ta xem sự nhẫn nhục của ngươi bây giờ!” Rồi ngài bỏ đi.

Sau khi nhà vua rời đi, vị tướng chỉ huy nhẹ nhàng rửa sạch và băng bó vết thương cho Bồ Tát. Rồi đặt ngài ngồi xuống, cúi đầu và nói: “Bạch đại sư, nếu ngài muốn nổi giận với ai, hãy hướng về đức vua, nhưng đừng hướng về bất kỳ ai khác.”

Bồ Tát nhẹ nhàng đáp: “Tôi không hề nổi giận với đức vua. Cầu mong đức vua trường thọ. Đối với người thực hành hạnh nhẫn nhục, ngay cả sự tàn ác như vậy cũng không thể khơi dậy lòng hận thù. Sự bình an của tôi vượt qua mọi nguy hại.”

Ngay khi đức vua rời khỏi vườn thượng uyển, mặt đất đột nhiên nứt ra dưới chân ngài. Lửa bốc lên từ vực sâu, và vua bị nuốt chửng bởi lòng đất, rơi xuống đại địa ngục A Tỳ.

Bồ Tát, bị thương nặng, đã viên tịch ngay trong ngày hôm đó. Dân chúng thành Benares mang hoa và hương đến để tỏ lòng thành kính. Họ dựng một giàn hỏa táng và bày tỏ lòng thành kính cuối cùng với vị thánh đã thể hiện sự nhẫn nhục hoàn hảo.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài nói: “Lúc bấy giờ, Đề Bà Đạt Đa là vua Kalabu, Xá Lợi Phất là vị chỉ huy tối cao, và chính ta là vị khổ hạnh thuyết giảng về hạnh nhẫn nhục.”

Nghe vậy, vị tăng ưa nổi giận nhận ra lỗi lầm của mình. Ông tĩnh tâm và đạt được nhị quả Nhất Lưu, trong khi nhiều người khác cũng đạt được sơ quả Nhập Lưu.

.... o ....

J313. Khantivadi Jātaka -- The Story of the Patient Ascetic

Summary: One monk was very irritable and quick to anger. The Buddha told a story about a king who took his harem into the forest. When the king had fallen asleep, the women gathered around an ascetic who taught patience and forbearance. Upon waking, the king became angry, ordered the ascetic to be whipped, and had his limbs cut off. Still, the ascetic did not become angry. However, the king fell into hell.

.

While the Buddha was staying at Jetavana Monastery, he told this story about an angry monk.

The Buddha asked the monk, “Why do you show anger after joining the Order of the Buddha, who teaches the path of peace? Wise men in the past, even when they were beaten and tortured, never became angry. They remained calm and forgiving.”

Then the Buddha told a story from long ago.

Long ago, when King Kalabu ruled the city of Benares in the kingdom of Kasi, the Bodhisatta was born into a rich Brahmin family. His name was Kundaka Kumara. When he grew up, he studied all the sciences at the great university of Takkasila. Later, he returned home and became a respected householder.

When his parents died, he looked at the great pile of wealth they had left behind and thought, “My relatives who gathered this treasure are gone. None of them could take it with them. I will also have to leave it one day.”

So he decided to give away all his wealth to those who lived good and generous lives. After that, he left his home, went to the Himalayas, and became an ascetic. He lived there peacefully for a long time, surviving on fruits and roots from the forest.

From time to time, he would come down to the villages to get salt and simple food. One day, while traveling, he reached Benares and stayed in the royal park. The next morning, he went on his alms round through the city. When he came to the house of the commander-in-chief, the man noticed his calm and dignified manner and invited him inside. He gave the ascetic food from his own table and later asked him to make his home in the royal park permanently. The ascetic agreed.

One day, King Kalabu came into the park. He had been drinking and was in a festive mood. He brought dancers and musicians with him. They played music and sang songs while he rested on a stone seat with his head in the lap of his favorite queen. After a while, the king fell asleep.

The women looked at each other and said, “The king is asleep. Why should we keep singing?” They set aside their musical instruments and wandered off into the garden to enjoy the flowers and trees.

In that same garden, the Bodhisatta sat peacefully under a Sal tree, meditating and enjoying the quiet. When the women saw him, they said to one another, “Let’s go and listen to this holy man while the king sleeps.” They approached him, greeted him respectfully, and sat down. “Please, teacher,” they said, “tell us something worth hearing.”

The Bodhisatta began to teach them the Dhamma — the path of peace, kindness, and wisdom.

After a while, the king awoke and noticed that the women were gone. He asked his queen, “Where are those women?” She said, “Your Majesty, they went to listen to a holy man who is teaching in the garden.”

The king became furious. “A false ascetic is stealing the attention of my women!” he shouted. He grabbed his sword and stormed out to punish the Bodhisatta. Some of the women ran to him and took the sword from his hand, begging him to calm down.

The king then walked to where the Bodhisatta sat and asked harshly, “What are you teaching, Monk?”

“I am teaching the doctrine of patience, Your Majesty,” said the Bodhisatta.

“Patience?” said the king. “What does that mean?”

“It means not becoming angry when others insult or harm you,” the ascetic replied calmly.

The king said, “Let’s see if your patience is real.” Then he called for his executioner.

The executioner came forward with a whip made of thorns and an axe. He bowed and asked, “What is your command, Sire?”

The king said, “Beat this false monk on every side and give him two thousand lashes.”

The executioner did as ordered. The Bodhisatta’s skin was torn, and blood flowed, but he remained calm and silent.

The king asked again, “What doctrine do you teach, Monk?”

“The doctrine of patience, Your Majesty,” said the Bodhisatta. “You think my patience lies only in my skin, but it lies deep within my heart, beyond your reach.”

The king grew even angrier. He said to the executioner, “Cut off his hands!”

The executioner obeyed.

Then the king said, “Now cut off his feet.”

Again, the executioner obeyed. The blood flowed freely, yet the Bodhisatta said quietly, “My patience does not rest in my hands or feet, but deep within my heart.”

The king shouted, “Then cut off his nose and ears!”

The executioner did so. The Bodhisatta’s body was covered in blood, but he showed no anger. The king, in blind rage, kicked him in the chest and said, “Let’s see your patience now!” Then he walked away.

After the king left, the commander-in-chief gently cleaned and bandaged the Bodhisatta’s wounds. He placed him on a seat, bowed, and said, “Reverend Sir, if you must feel anger toward anyone, direct it toward the king, but not toward anyone else.”

The Bodhisatta replied softly, “I bear no anger toward the king. May he live long. For one who truly practices patience, even such cruelty cannot stir hatred. My peace lies beyond harm.”

Just as the king was leaving the park, the ground suddenly split open beneath him. Flames rose from the depths, and he was swallowed by the earth, falling into the great hell of Avici.

The Bodhisatta, severely wounded, passed away that same day. The people of Benares came with flowers and incense to honor him. They built a funeral pyre and paid their last respects to the saint who had shown perfect patience.

When the Buddha finished the story, he said, “At that time, Devadatta was King Kalabu, Sariputta was the commander-in-chief, and I myself was the ascetic who preached patience.”

After hearing this, the angry monk realized his fault. He calmed his mind and attained fruition of the Second Path, while many others attained fruition of the First Path.

.... o ....

J314. Lohakumbhi Jātaka -- Bốn Tiếng Kêu Từ Địa Ngục

Tóm tắt: Vua Kosala nghe thấy tiếng kêu la giữa đêm và trở nên lo lắng về ý nghĩa của chúng. Các vị Bà-la-môn khuyên vua nên sát sanh làm lễ tế thần để xua đuổi nguy hiểm. Đức Phật kể lại một sự kiện tương tự trong tiền kiếp, giải thích rằng tiếng kêu thực ra là tiếng kêu của chúng sinh trong địa ngục, và Ngài đã ngăn chặn một cuộc tế thần không cần thiết.

.

Khi Đức Phật còn ở tại Kỳ Viên, Ngài đã kể câu chuyện về vua Kosala.

Một đêm nọ, vua Kosala nghe thấy bốn tiếng kêu khủng khiếp—mỗi tiếng kêu nghe như một chữ: “du”, “sa”, “na” và “so”. Ngài vô cùng sợ hãi và không thể ngủ được. Lúc bình minh, các vị tư tế đến chào đón, và ngài kể lại cho họ nghe về những âm thanh đó. Các vị Bà-la-môn cho rằng những tiếng kêu này là điềm xấu và có thể gây nguy hiểm cho tính mạng, vương quốc hoặc tài sản của ngài.

Nhà vua hỏi liệu có thể làm gì để ngăn chặn thảm họa này không. Các vị Bà-la-môn trả lời là có—họ có thể thực hiện “lễ tế tứ trọng” đòi hỏi phải giết chết bốn con vật sống, từ người, voi, chim chóc và các loài động vật nhỏ. Trong cơn hoảng loạn, nhà vua đồng ý và ra lệnh cho các vị tư tế bắt đầu ngay lập tức. Các vị Bà-la-môn phấn khởi, nghĩ đến thức ăn và lễ vật mà họ sẽ nhận được.

Hoàng hậu Mallika thấy các vị Bà-la-môn chuẩn bị lễ tế và hỏi nhà vua tại sao. Ngài kể cho bà nghe về những tiếng kêu và những gì các vị Bà-la-môn đã nói. Hoàng hậu hỏi: "Ngài đã hỏi bậc thầy thông thái nhất, Đức Phật Gotama vĩ đại chưa?" Nhà vua thừa nhận là chưa. Hoàng hậu nói: "Vậy thì ngài nên đi hỏi Ngài ấy."

Nhà vua nghe theo lời khuyên của bà. Sau bữa ăn sáng, ngài cưỡi ngựa đến Jetavana và cung kính chào Đức Phật. Ngài giải thích những gì đã xảy ra và hỏi ý nghĩa của những tiếng kêu đó.

Đức Phật nói: "Đại vương, những âm thanh ngài nghe thấy không phải là điềm báo cho ngài. Đó là tiếng kêu của chúng sinh ở địa ngục, những người chịu đau khổ tột cùng. Các vị vua trong quá khứ cũng nghe thấy những tiếng kêu như vậy và suýt giết chết nhiều chúng sinh vì nó. Nhưng khi các bậc hiền triết giải thích sự thật cho họ, họ đã dừng các cuộc tế lễ và giải thoát cho các nạn nhân. Ta sẽ kể cho ngài nghe câu chuyện cổ xưa đó."

Ngày xưa, khi Brahmadatta trị vì Benares, Bồ tát sinh ra trong một gia đình Bà la môn. Khi lớn lên, ngài từ bỏ thú vui trần tục và trở thành một nhà tu khổ hạnh, sống an lạc trên dãy Himalaya.

Lúc đó, vua Benares cũng nghe thấy bốn tiếng kêu tương tự và rất sợ hãi. Các vị sư khuyên ngài phải thực hiện một nghi lễ hiến tế đẫm máu tương tự để ngăn chặn thảm họa. Nhiều con vật bị tập trung lại và bị trói vào cọc để giết thịt.

Bồ Tát, bằng tuệ giác siêu việt của mình, đã thấy được những gì đang xảy ra và cảm thấy thương xót tất cả chúng sinh. Ngài bay xuống từ dãy Himalaya và xuất hiện trong vườn của nhà vua, tỏa sáng như vàng ròng.

Một vị sư trẻ, chứng kiến ​​cảnh hiến tế tàn khốc này, đã nhớ lại lời dạy rằng giết chóc không mang lại hạnh phúc. Khi vị sư phụ của mình từ chối lắng nghe, chàng trai trẻ đã bí mật đến gặp Bồ Tát. Chàng hỏi: "Thưa Tôn giả, ngài có thể giải thích ý nghĩa của những tiếng kêu này không? Nhà vua sắp giết rất nhiều sinh vật vô tội."

Bồ Tát nói: "Vâng, tôi biết nguyên nhân, nhưng nhà vua phải đích thân hỏi tôi." Vì vậy, chàng trai trẻ đã đưa nhà vua đến gặp mình.

Nhà vua cúi đầu và yêu cầu Bồ Tát giải thích những tiếng kêu. Bồ Tát thưa: “Tâu Đại Vương, ngày xưa có bốn người đàn ông ngoại tình với vợ người khác. Sau khi chết, họ phải đầu thai xuống địa ngục, chịu đau khổ vì tội lỗi của mình. Họ bị luộc trong vạc sắt hàng ngàn năm. Khi họ nổi lên mặt nước, họ cố gắng kêu gào về nỗi đau khổ của mình, nhưng nỗi đau quá lớn đến nỗi mỗi người chỉ thốt ra được một âm tiết trước khi chìm xuống.”

Ngài giải thích rằng đó chính là bốn tiếng kêu đó - “du”, “sa”, “na” và “so”. Những âm thanh đó hoàn toàn không liên quan đến nhà vua mà đến từ những chúng sinh đang phải chịu hậu quả do chính hành động của họ gây ra.

Bồ Tát nói với nhà vua: “Nhà vua không có gì phải sợ. Những tiếng kêu này không liên quan đến mạng sống hay vương quốc của nhà vua. Đừng giết hại chúng sinh; thay vào đó, hãy thể hiện lòng từ bi.”

Nhà vua cảm thấy nhẹ nhõm và ra lệnh thả tất cả các loài vật. Hố tế thần bị phá hủy, và sự bình yên được lập lại trong kinh thành. Bồ Tát ở lại thêm vài ngày, giảng dạy lòng từ bi và trí tuệ, rồi trở về dãy Himalaya.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài nói: “Lúc bấy giờ, vị đạo sĩ trẻ đó là Sariputta, còn ta là vị khổ hạnh đã cứu mạng nhiều chúng sinh.”

.... o ....

J314. Lohakumbhi Jātaka -- The Four Cries from Hell

Summary: The king of Kosala hears cries during the night and becomes worried about their meaning. His brahmins advise him to perform a large animal sacrifice to ward off danger. The Buddha recounts a similar event from a past life, explaining that the cries were actually those of beings in hell, and how he had prevented an unnecessary sacrifice.

.

While the Buddha was staying at Jetavana, he told this story about the king of Kosala.

One night, the king of Kosala heard four terrible cries—each cry sounded like one word: “du,” “sa,” “na,” and “so.” He was terrified and could not sleep. At dawn, his royal priests came to greet him, and he told them about the sounds. The brahmins said these cries were a bad omen and could mean danger to his life, kingdom, or wealth.

The king asked if anything could be done to prevent the disaster. The brahmins said yes—they could perform a “fourfold sacrifice” that required killing four of every living creature, from humans and elephants to birds and small animals. In panic, the king agreed and ordered the priests to begin at once. The brahmins were excited, thinking of the food and gifts they would receive.

Queen Mallika saw the brahmins preparing the sacrifices and asked the king why. He told her about the cries and what the brahmins had said. The queen asked, “Have you asked the wisest teacher of all, the Great Gotama Buddha?” The king admitted he had not. The queen said, “Then you should go and ask him.”

The king followed her advice. After his morning meal, he rode to Jetavana and respectfully greeted the Buddha. He explained what had happened and asked what those cries meant.

The Buddha said, “Great King, the sounds you heard are not omens for you. They were cries from beings in Hell who suffer greatly. Kings in the past also heard such cries and almost killed many creatures because of it. But when wise men explained the truth to them, they stopped the sacrifices and freed the victims. I will tell you that ancient story.”

Long ago, when Brahmadatta ruled Benares, the Bodhisatta was born into a family of brahmins. When he grew up, he gave up worldly pleasures and became an ascetic, living peacefully in the Himalayas.

At that time, the king of Benares also heard the same four cries and was frightened. His priests told him he must perform the same kind of bloody sacrifice to prevent disaster. Many animals were gathered and tied to stakes for slaughter.

The Bodhisatta, through his divine insight, saw what was happening and felt compassion for all the living beings. He flew down from the Himalayas and appeared in the king’s garden, shining like gold.

A young priest, seeing the cruel sacrifice, remembered the teachings that killing brings no happiness. When his teacher refused to listen, the youth secretly went to meet the Bodhisatta. He asked, “Venerable Sir, can you explain the meaning of these cries? The king is about to kill many innocent creatures.”

The Bodhisatta said, “Yes, I know the cause, but the king must ask me himself.” So the youth brought the king to meet him.

The king bowed and asked the Bodhisatta to explain the cries. The Bodhisatta said, “Great King, long ago there were four men who committed adultery with the wives of others. After they died, they were reborn in Hell, suffering for their sins. They were boiled for thousands of years in iron cauldrons. When they rose to the surface, they tried to cry out about their suffering, but their pain was so great that each could only utter one syllable before sinking again.”

He explained that these were the same four cries—“du,” “sa,” “na,” and “so.” The sounds did not concern the king at all but came from those beings suffering the results of their own actions.

The Bodhisatta told the king, “You have nothing to fear. These cries are not connected to your life or your kingdom. Do not kill living beings; instead, show compassion.”

The king was relieved and ordered all the animals to be released. The sacrificial pit was destroyed, and peace was restored to the city. The Bodhisatta stayed a few days longer, teaching kindness and wisdom, and then returned to the Himalayas.

When the Buddha finished the story, he said, “At that time, the young priest was Sariputta, and I was the ascetic who saved the lives of many beings.”

.... o ....

J315. Mamsa Jātaka -- Xá Lợi Phất và Thức Ăn Ngon

Tóm tắt: Khi một số vị sư lâm bệnh, Trưởng lão Xá Lợi Phất lo liệu thức ăn ngon để giúp họ hồi phục. Đức Phật kể câu chuyện về bốn thanh niên lần lượt nói lời tử tế và tôn kính với một người thợ săn, và mỗi người đều nhận được phần thưởng xứng đáng.

.

Khi Đức Phật còn ở tại Kỳ Viên, Ngài đã kể câu chuyện về Trưởng lão Xá Lợi Phất và việc ngài đã tìm được thức ăn ngon cho một số nhà sư bị bệnh.

Lúc đó, một vài nhà sư đã uống thuốc và đang hồi phục. Họ muốn có thứ gì đó ngon để ăn. Các nhà sư chăm sóc họ đã vào thành Xá Vệ để xin thức ăn nhưng trở về tay không. Sau đó, Xá Lợi Phất gặp họ và hỏi tại sao họ lại quay lại sớm như vậy. Khi họ nói với Ngài, Ngài nói: "Hãy đi theo ta."

Ngài đưa họ đến đúng con phố mà họ vừa ghé qua. Ở đó, mọi người vui vẻ dâng cho Xá Lợi Phất rất nhiều thức ăn ngon. Những người giúp việc mang thức ăn về cho các nhà sư bị bệnh, họ đã ăn và cảm thấy khỏe hơn.

Tối hôm đó, các nhà sư kể về việc Xá Lợi Phất đã tìm được thức ăn ngon trong khi những người khác thì không. Đức Phật nghe họ nói và nói: "Không chỉ hôm nay Xá Lợi Phất mới tìm được thức ăn ngon. Những bậc hiền trí trong quá khứ, những người nói chuyện nhẹ nhàng và tử tế, cũng đã nhận được những gì họ cầu xin." Đức Phật kể một câu chuyện từ rất lâu rồi.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì xứ Benares, Bồ-tát giáng sinh làm con trai của một thương gia giàu có.

Một ngày nọ, một người thợ săn đang trở về kinh thành với một chiếc xe chở đầy thịt nai để bán. Bốn người con trai của các thương gia giàu có đang ngồi trò chuyện bên vệ đường thì nhìn thấy thợ săn. Một người trong số họ quyết định xin một miếng thịt.

Anh ta đến gặp người thợ săn và nói một cách cộc cằn: "Này anh, cho tôi một miếng thịt!"

Người thợ săn đáp: "Nếu anh xin một cách thô lỗ, anh sẽ chỉ được một miếng thịt rẻ tiền thôi," và anh ta ném cho anh ta một miếng da và xương.

Người thanh niên thứ hai hỏi: "Anh đã nói gì với anh ta?"

Khi nghe vậy, anh ta nói: "Tôi sẽ cố gắng nói chuyện tốt hơn."

Anh ta đến gặp người thợ săn và nói một cách tử tế: "Anh ơi, cho tôi xin một miếng thịt nai được không?" Người thợ săn mỉm cười và đưa cho anh ta một miếng thịt ngon.

Người thanh niên thứ ba hỏi anh ta đã dùng những từ gì.

Nghe anh ta nói "Anh cả ơi", anh ta đến và nói: "Thưa cha, xin cha cho con một miếng thịt nai."

Người thợ săn rất cảm động và đưa cho anh ta trái tim con nai, nói: "Ông nói chuyện rất trìu mến, nên tôi tặng ông miếng ngon nhất."

Người thanh niên thứ tư sau đó đã thử vận ​​may của mình. Anh ta đến gặp người thợ săn và nói một cách nồng nhiệt: "Bạn của tôi ơi, xin hãy cho tôi một miếng thịt."

Người thợ săn rất vui và nói: "Vì anh đã gọi tôi là bạn, tôi sẽ cho anh tất cả số nai." Sau đó, anh ta mang cả xe thịt đến nhà chàng trai trẻ.

Người thanh niên đối xử tử tế với người thợ săn, cho anh ta thức ăn và quà cáp, và hỏi thăm về cuộc sống của anh ta. Biết rằng người thợ săn kiếm sống bằng nghề giết động vật, anh ta nói: "Xin hãy dừng công việc tàn ác này lại."

Anh ta đã cho người thợ săn đất đai và giúp anh ta bắt đầu một cuộc sống mới. Họ trở thành bạn thân và sống hòa bình bên nhau cho đến cuối đời.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài nói: “Lúc bấy giờ, người thợ săn là Sariputta, còn ta là con trai của người thương gia, người nhận toàn bộ số thịt nai đó.”

.... o ....

J315. Mamsa Jātaka -- Sariputta and the Dainty Food

Summary: When some monks fall ill, Elder Sāriputta arranges for good food to aid their recovery. The Buddha recounts a story about four youths who spoke kindly and respectfully to a hunter in succession, each receiving appropriate rewards in return.

.

While the Buddha was living at Jetavana, he told this story about the Elder Sariputta and how he obtained good food for some sick monks.

At that time, a few monks had taken medicine and were recovering. They wanted something tasty to eat. The monks who cared for them went into the city of Savatthi to collect food but returned empty-handed. Later, Sariputta met them and asked why they came back so soon. When they told him, he said, “Come with me.”

He took them to the same street they had just visited. There, people gladly gave Sariputta plenty of good food. The helpers brought the food back to the sick monks, who ate and felt better.

That evening, the monks talked about how Sariputta was able to get dainty food when others could not. The Buddha heard them and said, “It is not only today that Sariputta was successful in getting food. Wise men in the past, who spoke gently and kindly, also received what they asked for.” Then the Buddha told a story from long ago.

Once upon a time, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born as the son of a rich merchant.

One day, a hunter was returning to the city with a cart full of deer meat to sell. Four young sons of rich merchants were sitting by the roadside talking when they saw him. One of them decided to ask for a piece of meat.

He went up to the hunter and said roughly, “Hey you, give me some meat!”

The hunter replied, “If you ask rudely, you get only a poor reward,” and he threw him a piece of skin and bone.

The second youth asked, “What did you say to him?” When he heard, he said, “I’ll try speaking better.” He went up to the hunter and said kindly, “Elder brother, may I have a piece of venison?” The hunter smiled and gave him a good joint of meat.

The third youth asked what words he had used.

Hearing he had said “Elder brother,” he went and said, “Dear father, please give me a piece of venison.”

The hunter was touched and gave him the heart of the deer, saying, “You spoke with affection, so I give you the best piece.”

The fourth youth then tried his luck. He went to the hunter and said warmly, “My friend, please give me a piece of meat.”

The hunter was pleased and said, “Because you call me friend, I will give you all the deer.” He then brought the whole cart of meat to the young man’s house.

The young man treated the hunter kindly, gave him food and gifts, and asked about his life. Learning that the hunter killed animals for a living, he said, “Please stop this cruel work.”

He gave the man land and helped him start a new life. They became close friends and lived peacefully together for the rest of their days.

When the Buddha finished the story, he said:

“At that time, the hunter was Sariputta, and I myself was the merchant’s son who received all the venison.”

.... o ....

J316. Sasa Jātaka -- Chú Thỏ Cống Hiến Thân Mình

Tóm tắt: Một người chủ đất rộng rãi cung cấp vật dụng cần thiết cho Tăng đoàn. Đức Phật khen ngợi ông và kể câu chuyện về bốn người bạn động vật đã tiếp đãi một vị khách trong một ngày lễ. Con thứ tư, một con thỏ, đã hiến dâng thân mình để làm bữa ăn cho khách và được in hình ảnh của mình lên mặt trăng.

.

Đức Phật từng sống tại Tu viện Kỳ Viên. Vào thời đó, một người giàu có ở Savatthi đã mời Đức Phật và tất cả các vị sư đến nhà mình. Ông dựng một ngôi nhà đặc biệt và cúng dường thức ăn ngon cho họ trong bảy ngày. Vào ngày cuối cùng, ông cúng dường tất cả những thứ mà các vị sư cần - y áo, bát và các vật dụng khác.

Đức Phật cảm ơn ông và nói: "Ông đã làm rất tốt. Những bậc hiền trí trong quá khứ đã bố thí rất rộng rãi, thậm chí còn hy sinh thân mình để giúp đỡ người khác." Rồi Ngài kể câu chuyện này xảy ra từ rất lâu rồi.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Benares, Bồ-tát đã sinh ra là một chú thỏ. Ngài sống trong một khu rừng gần núi, gần sông và gần một ngôi làng.

Chú thỏ có ba người bạn: một con khỉ, một con chó rừng và một con rái cá. Mỗi ngày chúng đi kiếm ăn riêng và gặp lại nhau vào buổi tối. Chú thỏ thường dạy chúng về lòng tốt, sự rộng lượng và việc giữ gìn giới luật. Những người bạn đã lắng nghe và cố gắng sống tốt.

Một ngày nọ, thỏ nhìn lên trời và thấy ngày mai sẽ là ngày ăn chay. Nó nói với bạn bè: "Ngày mai chúng ta phải giữ giới luật và bố thí thức ăn cho bất cứ ai xin." Tất cả đều đồng ý.

Sáng hôm sau, rái cá ra sông và tìm thấy bảy con cá được một người đánh cá chôn dưới cát. Nó gọi ba lần để xem có ai sở hữu chúng không. Không ai trả lời, nên nó mang cá về nhà và cảm thấy tự hào vì sẽ có thứ gì đó để cúng dường.

Chó rừng ra ngoài và tìm thấy một con thằn lằn, một nồi sữa đông và hai xiên thịt do người gác đồng để lại. Nó cũng gọi ba lần, và khi không ai trả lời, nó mang chúng về nhà, dự định sẽ chia sẻ.

Khỉ trèo lên cây, hái những quả xoài chín và mang về chỗ của mình trong rừng. Nó cũng cảm thấy vui vẻ, nghĩ rằng mình có thể bố thí nếu có ai xin.

Nhưng thỏ rừng nghĩ: "Mình chỉ ăn cỏ. Nếu có ai đến xin thức ăn, mình chẳng có gì để cho. Mình sẽ hiến dâng chính thân mình."

Đúng lúc đó, ngai vàng của Sakka, vua của các vị thần, nóng lên. Nhìn xuống từ thiên đàng, Sakka thấy đức hạnh vĩ đại của thỏ và quyết định thử thách nó.

Ngài xuống trần gian cải trang thành một bà la môn nghèo khổ. Đầu tiên, ngài đến gặp rái cá, được rái cá dâng cá. Vị bà la môn nói: "Ngày mai ta sẽ quay lại."

Sau đó, Sakka đến gặp chó rừng, được rái cá dâng thức ăn. Vị bà la môn lại nói: "Ngày mai ta sẽ quay lại."

Tiếp theo, ngài đến gặp khỉ, khỉ dâng xoài và nước. Vị bà la môn cũng nói như vậy.

Cuối cùng, Sakka đến gặp thỏ. Khi thỏ nghe nói vị bà la môn cần thức ăn sau khi nhịn ăn, nó nói: "Tốt! Ta chẳng còn gì ngoài thân xác này. Xin hãy kiếm củi và nhóm lửa. Ta sẽ nhảy vào và dâng thịt ta cho ngươi. Nhưng đừng phạm giới luật bằng cách tự tay giết ta."

Sakka dùng phép thuật khiến một đống than hồng hiện ra và bảo thỏ rằng lửa đã sẵn sàng.

Thỏ rung bộ lông ba lần để không có sinh vật nhỏ nào chết cùng nó. Sau đó, nó nhảy vào lửa. Nhưng lửa không thiêu cháy nó—nó mát lạnh như nước.

Đế Thích Sakka sau đó tiết lộ thân phận thật sự của mình. Thỏ nói: "Dù cả thế gian có thử thách ta, ta cũng không bao giờ ngừng bố thí."

Đế Thích Sakka khen ngợi nó, nói rằng đức hạnh của nó sẽ được ghi nhớ mãi mãi. Rồi ngài vẽ hình một con thỏ lên mặt trăng như một biểu tượng cho sự hy sinh vĩ đại này. Sau khi nhẹ nhàng đặt con thỏ trở lại rừng, Đế Thích Sakka trở về trời.

Bốn người bạn tiếp tục sống an lạc và tuân theo giới luật suốt đời.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài nói: "Người gia chủ đã bố thí tất cả các vật dụng hôm nay đã được phước báu lớn lao, giống như con thỏ đã được phước báu từ lâu."

Sau đó, Ngài xác định tiền kiếp của những người trong câu chuyện. Ananda là con rái cá, Moggallana là chó rừng, Sariputta là con khỉ, và chính Đức Phật là con thỏ thông thái.

.... o ....

J316. Sasa Jātaka -- The Hare Who Gave Himself

Summary: One landowner generously provides requisites for the Saṅgha. The Buddha commends him and tells a story about how four animal friends treated a guest on a feast day. The fourth, a hare, offered his own body to satisfy the guest and had his image imprinted on the moon.

.

The Buddha once lived at Jetavana Monastery. At that time, a rich man from Savatthi invited the Buddha and all the monks to his house. He built a special pavilion and offered them fine food for seven days. On the last day, he gave them all the things monks need—robes, bowls, and other supplies.

The Buddha thanked him and said, “You have done well. Wise people in the past gave generously, even giving their own bodies to help others.” Then he told this story from long ago.

A long time ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born as a hare. He lived in a forest near a mountain, a river, and a village.

The hare had three friends: a monkey, a jackal, and an otter. Each day they searched for food separately and met again in the evening. The hare often taught them about kindness, generosity, and keeping moral rules. The friends listened and tried to live well.

One day, the hare looked at the sky and saw that the next day would be a holy fasting day. He told his friends, “Tomorrow we must keep the precepts and give food to anyone who asks.” They all agreed.

The next morning, the otter went to the river and found seven fish buried in the sand by a fisherman. He called out three times to see if anyone owned them. No one answered, so he took the fish home and felt proud that he would have something to offer.

The jackal went out and found a lizard, a pot of milk curd, and two spits left by a field guard. He also called out three times, and when no one answered, he took them home, planning to share them.

The monkey climbed a tree, gathered ripe mangoes, and brought them back to his spot in the forest. He too felt happy, thinking he could offer them if anyone asked.

But the hare thought, “I eat only grass. If someone comes asking for food, I have nothing to give. I will give my own body instead.”

At that moment, the throne of Sakka, the king of the gods, grew hot. Looking down from heaven, Sakka saw the hare’s great virtue and decided to test him.

He came to earth disguised as a poor brahmin. He first visited the otter, who offered him fish. The brahmin said, “I’ll return tomorrow.”

Then Sakka went to the jackal, who offered his food. Again the brahmin said, “I’ll come back tomorrow.”

He next visited the monkey, who offered mangoes and water. The brahmin said the same thing.

Finally, Sakka came to the hare. When the hare heard that the brahmin needed food after fasting, he said, “Good! I have nothing but my body. Please gather firewood and light a fire. I will jump into it and give you my flesh to eat. But do not break the moral law by killing me yourself.”

Sakka made a pile of burning coals appear by magic and told the hare the fire was ready.

The hare shook his fur three times so that no small creatures would die with him. Then he jumped into the fire. But the fire did not burn him—it was cool like water.

Sakka then revealed who he really was. The hare said, “Even if the whole world tested me, I would never stop giving.”

Sakka praised him, saying that his virtue should be known forever. Then he drew the image of a hare on the moon as a symbol of this great sacrifice. After placing the hare gently back in the forest, Sakka returned to heaven.

The four friends continued to live peacefully and followed the moral precepts all their lives.

When the Buddha finished telling the story, he said: “The householder who gave all the requisites today gained great merit, just as the hare did long ago.”

Then he identified the past lives of the people in the story. Ananda was the otter, Moggallana was the jackal, Sariputta was the monkey, and the Buddha himself was the wise hare.

.... o ....

J317. Matarodana Jātaka -- Đau Buồn Vì Anh Trai

Tóm tắt: Một người đàn ông đau buồn trước cái chết của anh trai mình và trở nên tuyệt vọng. Đức Phật khuyên anh ta rằng đây là quy luật tự nhiên và kể câu chuyện về một bậc hiền triết thời xa xưa, người đã dạy chân lý cho những người đang đau buồn vì mất đi người thân yêu, xoa dịu nỗi đau của họ.

.

Khi Đức Phật còn tại Tu viện Kỳ Viên, có một điền chủ ở thành Savatthi, anh trai của ông qua đời. Ông rất thương yêu anh trai mình, và khi anh trai qua đời, ông vô cùng đau buồn. Ông bỏ ăn, bỏ tắm, bỏ cả việc chăm sóc bản thân. Mỗi sáng, ông đều đến nghĩa trang và khóc lóc thảm thiết.

Một buổi sáng nọ, Đức Phật nhìn ra thế gian bằng thiên nhãn và thấy người đàn ông này. Đức Phật biết rằng người đàn ông này có tiềm năng đạt đến Giác Ngộ Sơ Quả, nhưng chỉ khi nào nỗi đau của ông được vơi bớt. Đức Phật nghĩ: "Ngoài ta ra, không ai có thể giúp ông ấy hiểu được chân lý và giải thoát ông khỏi nỗi đau khổ."

Vì vậy, sau khi khất thực vào một buổi chiều, Đức Phật dẫn theo một vị sư trẻ đến thăm người đàn ông đang đau buồn.

Khi nghe tin Đức Phật đến, người điền chủ đã chuẩn bị chỗ ngồi và cung kính đón tiếp Ngài. Đức Phật nhẹ nhàng hỏi: "Sao ông buồn thế?" Người đàn ông trả lời: "Con không thể ngừng đau buồn vì anh trai con đã mất."

Đức Phật dạy: “Vạn vật hữu tình rồi cũng sẽ tan rã. Vạn vật hữu tình rồi cũng phải hoại diệt. Đó là bản chất của cuộc sống. Người trí hiểu rõ điều này nên không khóc than khi người thân qua đời. Xưa kia, những bậc hiền trí cũng từng trải qua nỗi đau tương tự nhưng không hề mất đi sự bình an.”

Theo lời thỉnh cầu của người đàn ông, Đức Phật kể lại câu chuyện này.

Ngày xửa ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì xứ Benares, Bồ Tát sinh ra trong một gia đình thương gia giàu có. Cha mẹ ngài rất giàu có, nhưng sau khi họ mất, người anh trai của ngài tiếp quản công việc kinh doanh của gia đình. Bồ Tát sống dưới sự chăm sóc của người anh trai.

Một ngày nọ, người anh trai lâm bệnh và qua đời. Họ hàng và bạn bè tụ tập, khóc lóc thảm thiết. Ai cũng đau buồn, ngoại trừ Bồ Tát. Ngài không hề khóc lóc hay tỏ ra buồn bã.

Mọi người bắt đầu xì xào: “Hắn thật vô tâm! Anh trai hắn đã chết, vậy mà hắn không hề rơi một giọt nước mắt. Có lẽ hắn muốn anh trai mình chết để có thêm của cải.”

Ngay cả họ hàng cũng trách mắng ngài: "Sao ông không thương tiếc em trai mình?"

Bồ Tát bình tĩnh đáp: "Ông khóc vì ông không hiểu chân lý của cuộc đời. Ông nói: 'Anh trai tôi đã chết', nhưng ông quên rằng một ngày nào đó ông cũng sẽ chết. Sao không khóc cho cái chết của chính mình? Mọi thứ hiện hữu đều là tạm bợ. Không có gì tồn tại mãi mãi. Những ai không thấy được chân lý này thì khóc vô ích. Ta không khóc, vì ta hiểu rằng cái chết là điều tự nhiên và không thể tránh khỏi."

Bằng cách giải thích điều này, Bồ Tát đã giúp mọi người thấy được chân lý. Nỗi đau buồn của họ tan biến, và họ trở nên bình tĩnh trở lại.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài giải thích ý nghĩa của nó.

"Mọi vật sinh ra đều phải chết. Hiểu được chân lý này sẽ giải thoát chúng ta khỏi đau khổ", Ngài nói.

Sau đó, Đức Phật tiết lộ rằng chính Ngài là bậc hiền triết trong câu chuyện đó.

Sau khi nghe lời dạy này, người chủ đất đau buồn đã đạt được sự hiểu biết sâu sắc và đạt sơ quả Nhập Lưu.

.... o ....

J317. Matarodana Jātaka -- The Man Who Grieved for His Brother

Summary: One man grieves the death of his brother and becomes distraught. The Buddha advises him that this is the way of nature and tells a story of a wise man from long ago who taught the truth to people mourning the loss of a loved one, calming their distress.

.

While the Buddha was living at Jetavana Monastery, there was a landowner in the city of Savatthi whose brother had died. He loved his brother deeply, and when his brother passed away, he was filled with grief. He stopped eating, bathing, or caring for himself. Every morning, he went to the cemetery and wept bitterly.

One morning, the Buddha looked out over the world with his divine vision and saw this man. The Buddha knew that the man had the potential to reach the First Stage of Enlightenment, but only if his sorrow could be eased. The Buddha thought, “No one but I can help him understand the truth and free him from his pain.”

So, after collecting alms one afternoon, the Buddha took a young monk with him and went to visit the grieving man.

When the landowner heard that the Buddha had come, he prepared a seat and welcomed him respectfully. The Buddha asked gently, “Why are you so sad?” The man answered, “I cannot stop grieving for my brother who has died.”

The Buddha said, “All things that are made will someday break apart. Everything that comes together must also pass away. This is the nature of life. Wise people understand this and do not weep when a loved one dies. Long ago, wise men faced the same pain but did not lose their peace.”

At the man’s request, the Buddha told this story from the past.

A long time ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born into a rich merchant’s family. His parents were very wealthy, but after they died, his older brother managed the family business. The Bodhisatta lived under his brother’s care.

One day, the brother fell ill and died. Relatives and friends gathered, crying and wailing loudly. Everyone was full of sorrow—except the Bodhisatta. He did not weep or show sadness.

People began to whisper, “How heartless he is! His brother has died, yet he does not even shed a tear. Maybe he wanted his brother’s death so that he could get more wealth.”

Even his relatives scolded him, saying, “Why do you not mourn for your brother?”

The Bodhisatta calmly replied, “You cry because you do not understand the truth of life. You say, ‘My brother is dead,’ but you forget that you too will die one day. Why not weep for your own death as well? Everything that exists is temporary. Nothing lasts forever. Those who do not see this truth cry in vain. I do not cry, because I understand that death is natural and unavoidable.”

By explaining this, the Bodhisatta helped everyone see the truth. Their grief faded, and they became calm again.

When the Buddha finished the story, he explained its meaning.

“All things that are born must die. Understanding this truth frees us from sorrow,” he said.

Then the Buddha revealed that he himself had been the wise man in that story.

After hearing this teaching, the grieving landowner gained deep understanding and reached the First Stage of Enlightenment.

.... o ....

J318. Kanavera Jātaka -- Chuyện Nhà Sư Nhớ Người Vợ Cũ

Tóm tắt: Một người đàn ông bỏ vợ để đi tu, nhưng sau đó, khi vợ dâng thức ăn, nhà sư say mê hương vị của nó và muốn quay về đời sống thế tục. Đức Phật sau đó kể câu chuyện về một kỹ nữ phản bội người yêu để chinh phục một người đàn ông khác, nhưng người này lại bỏ trốn, sợ rằng sự phản bội của cô ta cũng có thể ảnh hưởng đến anh ta.

.

Khi Đức Phật còn tại Tu viện Kỳ Viên, có một vị Tăng bắt đầu nhớ nhung người vợ đã bỏ lại phía sau. Lòng ông tràn ngập dục vọng và không thể tìm thấy sự bình yên.

Đức Phật nói với ông: "Đây không phải lần đầu tiên ông phải chịu đau khổ vì người phụ nữ này. Từ lâu rồi, vì bà ta, ông thậm chí đã mất mạng." Rồi Đức Phật kể cho ông nghe câu chuyện từ quá khứ.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì xứ Benares, Bồ Tát sinh ra tại một ngôi làng ở Kasi. Khi lớn lên, ngài trở thành một tên trộm khét tiếng. Ngài táo bạo, mạnh mẽ như voi, và khôn ngoan đến nỗi không ai có thể bắt được.

Một đêm nọ, ngài đột nhập vào nhà một thương gia giàu có và lấy trộm một lượng lớn kho báu. Dân chúng phàn nàn với nhà vua, và vua ra lệnh cho lính canh thành phố bắt giữ tên cướp. Lính canh đặt bẫy quanh thành phố và cuối cùng đã bắt được hắn cùng với số tài sản đã trộm được. Quan tổng đốc ra lệnh trói tên cướp, dẫn qua các phố, đánh đòn bằng roi và đưa đến nơi hành quyết. Dân chúng xúm lại xem và nói: "Đây là tên cướp đã cướp bóc thành phố của chúng ta!"

Lúc bấy giờ, ở Benares có một kỹ nữ nổi tiếng tên là Sama, được vua sủng ái và rất giàu có. Nàng sống với rất nhiều người hầu hạ. Khi nhìn ra từ cửa sổ cung điện, nàng thấy tên cướp đang bị dẫn đi xử tử. Hắn đẹp trai và có vẻ ngoài quý phái, và khi nhìn thấy hắn, nàng đã yêu hắn say đắm.

Sama nghĩ: "Làm sao ta có thể cứu mạng người đàn ông này và biến hắn thành của ta?" Nàng sai một người hầu mang đến cho quan tổng đốc một ngàn đồng vàng và nói: "Tên cướp này là anh trai tôi. Xin hãy nhận số tiền này và thả hắn ra."

Quan tổng đốc trả lời: "Ta không thể thả hắn ta trừ khi ta tìm được người khác thay thế hắn."

Tối hôm đó, một thương gia trẻ tuổi, người mà Sama rất yêu, đã đến thăm nàng như thường lệ, mang theo một ngàn đồng vàng. Cô cầm tiền nhưng ngồi khóc. Khi anh hỏi có chuyện gì, cô nói: "Người mà họ sắp xử tử là anh trai tôi. Thống đốc nói sẽ thả anh ấy với giá một ngàn đồng vàng, nhưng tôi không có ai đưa tiền cho anh ấy."

Vì tình yêu, chàng thương gia trẻ tuổi nói: "Tôi sẽ đi." Cô đưa vàng cho anh, và anh đến gặp thống đốc. Thống đốc giấu chàng thương gia trẻ tuổi và bí mật đưa tên cướp đến nhà Sama trên một cỗ xe ngựa kín.

Tối hôm đó, thống đốc đưa chàng thương gia trẻ tuổi đến nơi hành quyết và cho chặt đầu anh thay cho tên cướp.

Từ đó trở đi, Sama từ chối nhận quà cáp từ bất kỳ người đàn ông nào khác. Cô chỉ sống với tên cướp, người sau này trở thành tình nhân của cô.

Nhưng chẳng mấy chốc, tên cướp nghĩ: "Người phụ nữ này đã phản bội người yêu và gây ra cái chết cho ta. Biết đâu một ngày nào đó cô ta cũng sẽ phản bội ta. Ta phải trốn thoát khỏi cô ta."

Hắn định bỏ trốn nhưng quyết định mang theo đồ trang sức của nàng. Một ngày nọ, y nói: "Em yêu, chúng ta lúc nào cũng ở trong nhà như chim trong lồng. Hãy ra vườn chơi cho thỏa thích." Sama đồng ý, khoác lên mình bộ quần áo đẹp nhất và đeo đầy trang sức, rồi cùng chàng lên xe ngựa.

Trong vườn, tên cướp giả vờ ôm nàng, siết chặt nàng đến ngất xỉu. Sau đó, hắn lấy hết trang sức của nàng, buộc vào áo ngoài rồi trốn thoát qua tường vườn.

Khi Sama tỉnh dậy, nàng hỏi người hầu xem người yêu nàng đi đâu. Họ không biết. Nàng nghĩ: "Chắc anh ấy nghĩ mình đã chết nên bỏ trốn." Đau khổ, nàng trở về nhà, nằm dài trên sàn nhà, không chịu ngủ trên giường.

Nàng không còn mặc quần áo đẹp và đeo trang sức nữa, mỗi ngày chỉ ăn một bữa, sống trong đau khổ. Cuối cùng, nàng quyết định đi tìm chàng. Nàng trả cho một đoàn diễn viên lưu động một ngàn đồng vàng và nói: "Hãy đến từng làng mạc, thị trấn. Hát bài hát này ta sẽ dạy cho các ngươi. Nếu người yêu ta nghe thấy, anh ấy sẽ đến với các ngươi. Hãy nói với anh ấy rằng ta vẫn còn sống và đang đợi chàng."

Các diễn viên đi từ nơi này đến nơi khác, vừa đi vừa hát bài hát của nàng. Cuối cùng, họ đến một ngôi làng biên giới nơi tên cướp đang sống. Khi nghe họ hát, hắn tiến đến và hỏi: "Các người nói Sama còn sống sao? Tôi không tin."

Các diễn viên nói với hắn rằng Sama vẫn còn sống và vẫn yêu hắn. Nhưng tên cướp nói: "Tôi không quan tâm cô ấy sống hay chết. Cô ấy đã phản bội người yêu một lần; cô ấy cũng sẽ phản bội tôi. Tôi sẽ không bao giờ quay lại."

Các diễn viên trở về và kể lại cho Sama nghe những gì hắn đã nói. Nhận ra rằng hắn sẽ không bao giờ quay lại, cô từ bỏ nỗi buồn và trở về với cuộc sống trước đây.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài nói: "Vị sư đang trăn trở vì nhớ đến người vợ cũ chính là con trai của vị thương gia giàu có trong câu chuyện đó. Người phụ nữ mà ông ta bỏ lại chính là Sama. Và chính tôi chính là tên cướp."

Sau khi nghe câu chuyện này, vị sư hiểu được sự nguy hiểm của dục vọng và đạt đến Giác ngộ Sơ quả Nhập Lưu.

.... o ....

J318. Kanavera Jātaka -- The Monk Who Remembered His Former Wife

Summary: One man leaves his wife to become a monk, but later, when she offers him food, he is captivated by its taste and desires to return to lay life. The Buddha then tells a story about a courtesan who betrayed her lover to win another man, only for the latter to flee, fearing that her treachery might also affect him.

.

While the Buddha was staying at Jetavana Monastery, there was a monk who began to think longingly of the wife he had left behind. His heart was full of desire, and he could not find peace.

The Buddha spoke to him and said, “This is not the first time you have suffered because of this woman. Long ago, through her, you even lost your life.” Then the Buddha told him this story from the past.

A long time ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born in a village in Kasi. When he grew up, he became a famous thief. He was bold, strong as an elephant, and clever enough that no one could catch him.

One night, he broke into a rich merchant’s house and stole a great deal of treasure. The people complained to the king, who ordered the city guards to arrest the robber. The guards set traps around the city and finally caught him with the stolen goods. The governor had the robber bound and led through the streets, beaten with whips, and brought to the place of execution. The people crowded to see him and said, “This is the robber who has been stealing from our city!”

At that time, there was a famous courtesan in Benares named Sama, who was favored by the king and very wealthy. She lived with many attendants and servants. As she looked out from her palace window, she saw the robber being led to his death. He was handsome and noble-looking, and when she saw him, she fell deeply in love with him.

Sama thought, “How can I save this man’s life and make him mine?” She sent one of her servants to the governor with a thousand pieces of gold, saying, “This robber is my brother. Please take this money and let him go free.”

The governor replied, “I cannot release him unless I find another person to take his place.”

That same evening, a young merchant who loved Sama came to visit her, as he did every day, bringing her a thousand pieces of gold. She took the money but sat crying. When he asked what was wrong, she said, “The man they are about to execute is my brother. The governor said he would release him for a thousand pieces of gold, but I have no one to take the money to him.”

Out of love, the young merchant said, “I will go.” She handed him the gold, and he went to the governor. The governor hid the young merchant and secretly sent the robber to Sama’s house in a closed carriage.

Later that night, the governor took the young merchant to the place of execution and had him beheaded in the robber’s place.

From that time on, Sama refused to accept gifts from any other man. She lived only with the robber, who became her lover.

But soon the robber thought, “This woman betrayed her lover and caused his death for me. Someday she might betray me too. I must escape from her.”

He planned to run away but decided to take her jewelry with him. One day he said, “My dear, we always stay inside like birds in a cage. Let’s go to the garden and enjoy ourselves.” Sama agreed, dressed in her finest clothes and jewels, and went with him in a carriage.

In the garden, while pretending to embrace her, the robber squeezed her tightly until she fainted. Then he took all her jewelry, tied it in her outer garment, and escaped over the garden wall.

When Sama woke up, she asked her servants where her lover had gone. They did not know. She thought, “He must think I am dead and has run away.” Heartbroken, she returned home and lay on the floor, refusing to sleep in her bed.

She stopped wearing fine clothes and jewelry, ate only one meal a day, and lived in sorrow. Finally, she decided to look for him. She paid a group of traveling actors a thousand gold coins and said, “Go to every village and town. Sing this song that I will teach you. If my lover hears it, he will come to you. Tell him I am alive and waiting for him.”

The actors traveled from place to place, singing her song. Eventually, they reached a border village where the robber was living. When he heard them sing, he came forward and asked, “You say Sama is alive? I don’t believe it.”

The actors told him that Sama was alive and still loved him. But the robber said, “I don’t care if she lives or dies. She betrayed her lover once; she would betray me too. I will never go back.”

The actors returned and told Sama what he had said. Realizing that he would never return, she gave up her sorrow and went back to her former life.

When the Buddha finished the story, he said: “The monk who is troubled by thoughts of his former wife was the rich merchant’s son in that story. The woman he left behind was Sama. And I myself was the robber.”

After hearing this story, the monk understood the danger of desire and reached the First Stage of Enlightenment.

.... o ....

J319. Tittira Jātaka -- Chim đa đa (gà gô) và nhà khổ hạnh

Tóm tắt: Con trai của Đức Phật, Rāhula, rất tuân thủ giới luật đến nỗi ngài thậm chí còn ngủ ngoài nhà xí vào ban đêm. Đức Phật ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của ngài và kể câu chuyện về một con chim đa đa cảm thấy e ngại khi bị thợ săn dùng làm mồi nhử để dụ con mồi, và vị hiền nhân đã an ủi nó.

.

Khi Đức Phật còn ở Tu viện Badarika gần Kosambi, một hôm các vị tăng đang trò chuyện với nhau trong Chánh pháp đường. Họ ca ngợi tôn giả Rahula, nói rằng ngài ham học, sẵn lòng tiếp nhận lời chỉ dạy và kiên nhẫn khi được sửa dạy.

Khi Đức Phật đến và nghe họ nói, Ngài nói với họ: "Không chỉ bây giờ, mà ngay cả trong quá khứ, Rahula cũng có những đức tính tốt đẹp như vậy."

Sau đó, Đức Phật kể cho họ nghe câu chuyện từ rất lâu rồi.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì xứ Benares, Bồ tát sinh ra trong một gia đình Bà la môn. Khi lớn lên, ngài học tất cả các ngành nghệ thuật tại Takkasila và sau đó trở thành một ẩn sĩ trên dãy núi Himalaya.

Ngài sống an lạc ở đó, thực hành thiền định cho đến khi đạt được trí tuệ sâu sắc và sự tĩnh lặng. Thỉnh thoảng, ngài đi đến các làng lân cận để xin những thức ăn đơn giản như muối và giấm.

Khi ngài đến một ngôi làng biên giới, người dân rất ấn tượng bởi phong thái hiền hòa và cuộc sống thanh tịnh của ngài. Họ dựng cho Ngài một túp lều nhỏ bằng lá trong một khu rừng yên tĩnh và cung cấp cho Ngài mọi thứ Ngài cần. Bồ Tát sống thanh thản ở đó.

Trong cùng ngôi làng, có một người bắt chim bắt được một con gà gô và nhốt nó trong lồng. Anh ta cẩn thận huấn luyện con chim kêu để thu hút những con gà gô hoang dã trong rừng. Khi những con chim khác đến gần, người bắt chim đã bắt chúng bằng lưới của mình.

Sau một lúc, con gà gô bắt đầu cảm thấy tội lỗi và nghĩ: "Vì mình mà bao nhiêu đồng loại của mình bị mắc bẫy và giết chết. Đây là một điều xấu xa. Mình nên im lặng."

Vì vậy, con gà gô ngừng kêu.

Người bắt chim nhận thấy điều này và nổi giận. Anh ta đánh vào đầu con chim bằng một khúc tre. Con gà gô kêu lên đau đớn — và ngay lập tức những con gà gô khác bay đến gần. Người bắt chim bắt chúng lại, giống như trước.

Con chim gáy nghĩ: “Khi ta im lặng, chẳng ai bị hại. Nhưng khi ta kêu lên, những con khác lại đến và bị giết. Tuy nhiên, ta không muốn làm hại chúng. Liệu ta có phạm tội hay không?”

Chú chim nhỏ trở nên đầy nghi ngờ và ngày đêm nghĩ: “Ai có thể giải thích điều này cho ta? Ai có thể giúp ta hiểu được điều gì là đúng?”

Một ngày nọ, người bắt chim bắt được rất nhiều chim và đổ đầy giỏ. Cảm thấy khát nước, anh ta đến túp lều của ẩn sĩ để xin nước. Anh ta đặt lồng chim gáy gần Bồ Tát, uống một ít nước rồi nằm xuống nghỉ ngơi. Chẳng mấy chốc, anh ta ngủ thiếp đi.

Con chim gáy thấy người bắt chim đang ngủ và nghĩ: “Vị thánh nhân này chắc hẳn là người thông thái. Ta sẽ hỏi ngài câu hỏi của ta.”

Vì vậy, con chim gáy nói nhỏ với Bồ Tát: “Thưa Ngài, con sống sung túc và có nhiều thức ăn, nhưng con rất lo lắng. Vì con mà các loài chim khác bị bắt và chết. Vậy thì con sẽ ra sao? Con có tội hay không?”

Bồ Tát từ bi đáp: “Nếu trong lòng ngươi không có ác ý, thì ngươi không có tội. Một người - hay một con chim - không bị phán xét chỉ bởi hành động, mà bởi ý định đằng sau nó. Nếu ngươi không muốn làm hại, thì ngươi vô tội.”

Nghe vậy, con chim đa đa cảm thấy nhẹ nhõm và bình an vô cùng. Lòng nó không còn chút tội lỗi và lo lắng nào.

Một lát sau, người bắt chim tỉnh dậy, cúi chào vị ẩn sĩ, nhặt lồng chim lên và bỏ đi.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài nói: “Lúc bấy giờ, La Hầu La là con chim đa đa, còn ta là vị ẩn sĩ.”

.... o ....

J319. Tittira Jātaka -- The Partridge and the Ascetic

Summary: The Buddha’s son, Rāhula, is so committed to following the rules that he even sleeps in the outhouse at night. The Buddha praises his good qualities and tells a story about a partridge that felt scruples when used by a hunter as a decoy to attract prey, and the wise man who comforted him.

.

While the Buddha was living in the Badarika Monastery near Kosambi, the monks were one day talking together in the Hall of Truth. They were praising the venerable Rahula, saying that he loved learning, accepted instruction willingly, and was patient when corrected.

When the Buddha came and heard what they were saying, he told them, “Not only now, but even in the past, Rahula had these same good qualities.”

Then the Buddha told them this story from long ago.

Once upon a time, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born into a Brahmin family. When he grew up, he studied all the arts at Takkasila and later became a hermit in the mountains of the Himalayas.

He lived there peacefully, practicing meditation until he gained deep wisdom and calm. From time to time, he would travel to nearby villages to get simple food like salt and vinegar.

When he came to one frontier village, the people were impressed by his gentle manner and pure life. They built him a small hut made of leaves in a quiet forest and provided him with all he needed. The Bodhisatta lived there in peace.

In the same village, there was a fowler (bird catcher) who caught a partridge and kept it in a cage. He trained the bird carefully to call out and attract wild partridges from the forest. When the other birds came near, the fowler caught them in his nets.

After a while, the partridge began to feel guilty and thought: “Because of me, so many of my own kind are being trapped and killed. This is a wicked thing. I should keep silent.”

So the partridge stopped calling.

The fowler noticed this and became angry. He struck the bird on the head with a piece of bamboo. The partridge cried out in pain — and immediately other partridges came flying near. The fowler caught them, just as before.

The partridge then thought: “When I am quiet, no one is harmed. But when I cry out, others come and are killed. Still, I have no wish to harm them. Am I guilty of a bad deed or not?”

The little bird became full of doubt and thought day and night, “Who can explain this to me? Who can help me understand what is right?”

One day, the fowler caught many birds and filled his basket. Feeling thirsty, he went to the hermit’s hut to ask for water. He placed the partridge’s cage near the Bodhisatta, drank some water, and then lay down to rest. Soon, he fell asleep.

The partridge saw that the fowler was sleeping and thought, “This holy man must be wise. I will ask him my question.”

So the partridge spoke softly to the Bodhisatta: “Holy one, I live comfortably and have plenty of food, but I am deeply troubled. Because of me, my fellow birds are caught and die. What will become of me? Am I guilty or not?”

The Bodhisatta replied kindly, “If there is no evil intention in your heart, then you are not guilty. A person — or a bird — is not judged by the act alone, but by the intention behind it. If you do not wish to harm, then you are innocent.”

Hearing this, the partridge felt great relief and peace. Its heart was free from guilt and worry.

A little later, the fowler woke up, bowed to the hermit, picked up his cage, and went away.

When the Buddha finished telling the story, he said, “At that time, Rahula was the partridge, and I was the hermit.”

.... o ....

J320. Succaja Jātaka -- Người Chồng Nhẫn Tâm

Tóm tắt: Khi một người chủ đất trở về kinh thành cùng vợ, bà hỏi liệu ông có muốn cho bà thứ gì từ một ngọn núi vàng không. Ông trả lời rằng ông không muốn. Đức Phật kể câu chuyện về một vị hoàng tử lưu vong cũng nói điều tương tự với vợ mình, nhưng khi có thể, ông đã trao cho bà quyền cai quản tất cả.

.

Khi Đức Phật còn tại tịnh xá Kỳ Viên, Ngài đã kể câu chuyện về một người chủ đất nọ và vợ ông ta.

Hai vợ chồng đến một ngôi làng gần đó để đòi nợ. Khi người mắc nợ không trả được, người chủ đất đã lấy một chiếc xe ngựa để siết nợ và gửi lại cho một gia đình khác giữ hộ, dự định sẽ quay lại lấy sau.

Trên đường về Savatthi, họ nhìn thấy một ngọn núi ở đằng xa. Người vợ nói đùa: "Nếu ngọn núi đó làm bằng vàng, anh có thể cho em một ít không?"

Người chồng đáp: "Cô là ai? Ta sẽ không cho cô dù chỉ một chút."

Người vợ thở dài buồn bã. "Thật là một người nhẫn tâm," bà nói. "Cho dù ngọn núi toàn bằng vàng, anh ta cũng không chia cho em một chút nào." Và bà cảm thấy rất buồn.

Khi đến tịnh xá Kỳ Viên, hai vợ chồng dừng lại ở tịnh xá để uống nước. Sáng sớm hôm đó, Đức Phật, với trí tuệ của mình, thấy hai người này đã sẵn sàng để hiểu biết, đã đợi họ trong phòng. Khi họ đến và đảnh lễ, Ngài ân cần chào đón và hỏi họ đã đi đâu.

"Bạch Thế Tôn," người chồng nói, "chúng con đến đòi nợ."

Đức Phật sau đó nói với người vợ: "Này cô nương, chồng cô có chăm sóc và đối xử tử tế với cô không?"

Cô đáp: "Thưa Thế Tôn, con rất yêu anh ta, nhưng anh ta không yêu con. Hôm nay trên đường đi, con hỏi anh ấy: 'Nếu ngọn núi đó làm bằng vàng, anh có cho em một ít không?' Anh ấy trả lời: 'Ngươi là ai? Ta sẽ không cho ngươi bất cứ thứ gì.' Anh ấy lạnh lùng với con như vậy đấy."

Đức Phật nói: "Này cô nương, chồng cô bây giờ nói như vậy, nhưng khi nhớ đến những đức tính tốt đẹp của cô, anh ấy sẽ sẵn sàng cho cô tất cả."

Hai vợ chồng nhiệt tình hỏi: "Thưa Thế Tôn, đó là khi nào?"

Thế là Đức Phật kể cho họ nghe một câu chuyện từ quá khứ.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Benares, Bồ Tát đã từng là tể tướng của vua.

Một hôm, nhà vua thấy con trai mình, lúc đó đang làm phó vương, đến yết kiến. Nhà vua nghi ngờ và nghĩ: "Một ngày nào đó hắn sẽ chiếm đoạt ngai vàng của ta." Vì vậy, ông nói với con trai: "Con không được sống ở thành phố này khi ta còn sống. Hãy đi nơi khác sống. Khi ta chết, con có thể trở về và cai trị vương quốc."

Hoàng tử đồng ý. Cùng với vợ, ông rời Benares và định cư trong một túp lều nhỏ trong một khu rừng gần biên giới. Họ sống giản dị, chỉ ăn trái cây và rễ cây dại.

Sau một thời gian, vị vua già băng hà. Hoàng tử nhìn thấy dấu hiệu của các vì sao báo hiệu cha mình đã băng hà. Vì vậy, ông và vợ bắt đầu hành trình trở về Benares.

Trên đường đi, họ nhìn thấy một ngọn núi ở phía xa. Người vợ hỏi: "Nếu ngọn núi đó làm bằng vàng, chàng có thể cho em một ít không?"

Hoàng tử trả lời gay gắt: "Ngươi là ai? Ta sẽ không cho ngươi bất cứ thứ gì."

Người vợ đau khổ nghĩ: “Ta đã theo chàng vào chốn hoang vu, cùng chàng chịu đựng mọi gian khổ. Giờ chàng lại nói với ta như thế này. Nếu chàng lên ngôi vua, ta còn mong đợi gì hơn nữa?”

Khi đến Benares, hoàng tử lên ngôi vua và phong nàng làm hoàng hậu. Tuy nhiên, mặc dù đã phong cho nàng tước hiệu, chàng hoàn toàn phớt lờ nàng và dành thời gian cho những người phụ nữ khác.

Bồ-tát, lúc này đã là một cận thần thông thái của nhà vua, nghĩ: “Hoàng hậu này đã tận tụy theo chồng vượt qua bao gian khổ. Bà đã cùng chàng chia sẻ nỗi đau khổ trong rừng, vậy mà giờ đây chàng lại quên mất đức hạnh của nàng. Ta sẽ nhắc nhở hoàng hậu về đức hạnh của bà để bà xứng đáng được tôn trọng.”

Vì vậy, một ngày nọ, Bồ-tát đến thăm hoàng hậu và lễ phép nói: “Thưa phu nhân, chúng tôi chưa bao giờ nhận được dù chỉ một nắm gạo từ bà. Tại sao bà lại đối xử tệ bạc với chúng tôi như vậy?”

Hoàng hậu đáp: “Thưa ngài, tôi chẳng có gì để dâng. Nhà vua cũng chẳng ban cho tôi thứ gì. Có lần, khi chúng tôi đang du ngoạn trong rừng, tôi hỏi ngài: ‘Nếu ngọn núi kia toàn là vàng, ngài có ban cho tôi thứ gì không?’ Ngài đáp: ‘Ngươi là ai? Ta sẽ không ban cho ngươi thứ gì cả.’ Từ đó trở đi, tôi còn mong đợi gì ở ngài nữa?”

Bồ Tát hỏi: "Liệu bàng có sẵn lòng lặp lại những lời ấy trước mặt đức vua không?"

"Dĩ nhiên rồi," hoàng hậu đáp. "Tại sao không?"

Sau đó, khi Bồ Tát đang nói chuyện với đức vua, ngài nói: "Tâu bệ hạ, chúng thần không nhận được gì từ hoàng hậu cả. Tại sao vậy?"

Hoàng hậu đáp: "Khi nào ta có gì, ta sẽ vui vẻ bố thí. Nhưng ta có thể bố thí gì khi ta không nhận được gì? Có lần, trên đường từ rừng về đây, ta hỏi đức vua rằng nếu một ngọn núi vàng hiện ra trước mặt ta, ngài có chia cho ta không. Ngài nói: 'Ngươi là ai? Ta sẽ không cho ngươi gì cả.'"

Nghe vậy, đức vua rất bối rối. Nhưng Bồ Tát khen ngợi hoàng hậu: "Thưa bệ hạ, người phụ nữ này đã chia sẻ mọi đau khổ của bệ hạ khi bệ hạ sống trong rừng. Bà luôn trung thành với bệ hạ trong mọi gian khổ và không bao giờ bỏ rơi bệ hạ. Một người vợ như bà xứng đáng được bệ hạ hết lòng tôn kính và kính trọng."

Nhớ đến lòng tận tụy của nàng, đức vua nói: "Bậc thông thái, ngài nói đúng. Trẫm đã không nhận ra lòng tốt của nàng." Sau đó, nhà vua đã phục hồi danh dự cho bà và ban cho bà quyền lực to lớn như một hoàng hậu. Nhà vua cũng ban thưởng cho Bồ Tát một cách hào phóng, nói rằng: "Chính ông đã nhắc nhở ta về đức hạnh của bà ấy."

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài nói: "Trong kiếp trước, người chủ đất là vua xứ Benares, vợ của ông là hoàng hậu, và bản thân ta là vị quan thông thái."

Sau khi Đức Phật thuyết giảng xong, cả hai vợ chồng đều đạt được sự hiểu biết tâm linh và đạt đến sơ quả Nhập Lưu.

.... o ....

J320. Succaja Jātaka -- The Hard-Hearted Husband

Summary: When a landowner is returning to town with his wife, she asks him if he would give her anything from a mountain of gold. He replies that he would not. The Buddha tells a story of a prince in exile who said the same thing to his wife, but when he was able to, he gave her dominion over all.

.

While the Buddha was living at Jetavana Monastery, he told this story about a certain landowner and his wife.

The couple had gone to a nearby village to collect a debt. When the debtor could not pay, the landowner took a cart as payment and left it with another family for safekeeping, planning to come back later to get it.

On their way home to Savatthi, they saw a mountain in the distance. The wife said playfully, “If that mountain were made of gold, would you give me some of it?”

The husband replied, “Who are you? I wouldn’t give you even a tiny bit.”

The wife sighed sadly. “What a hard-hearted man,” she said. “Even if the mountain were all gold, he would not share a speck with me.” And she felt very unhappy.

When they reached Jetavana, the couple stopped at the monastery to drink some water. Early that morning, the Buddha, seeing with his wisdom that these two people were ready to gain understanding, waited for them in his chamber. When they came and paid their respects, he welcomed them kindly and asked where they had been.

“Reverend Sir,” said the husband, “we went to collect a debt.”

The Buddha then said to the wife, “Lay sister, does your husband care for you and treat you kindly?”

She replied, “Reverend Sir, I love him dearly, but he has no love for me. On the road today, I asked him, ‘If that mountain were made of gold, would you give me some?’ He answered, ‘Who are you? I wouldn’t give you anything.’ That is how cold he is toward me.”

The Buddha said, “Lay sister, your husband talks like that now, but when he remembers your good qualities, he will be ready to give you everything.”

The couple asked eagerly, “Reverend Sir, when was that?”

So the Buddha told them a story from the past.

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta served as his chief minister.

One day the king saw his son, who was serving as viceroy, coming to pay his respects. The king grew suspicious and thought, “He might one day try to take my throne.” So he told his son, “You must not live in this city while I am alive. Go and live elsewhere. When I die, you can return and rule the kingdom.”

The prince agreed. Taking his wife with him, he left Benares and settled in a small hut in a forest near the border. They lived simply, surviving on wild fruit and roots.

After some time, the old king died. The prince saw by the signs of the stars that his father had passed away. So he and his wife began their journey back to Benares.

On the road, they saw a mountain in the distance. The wife asked, “If that mountain were made of gold, would you give me some of it?”

The prince answered harshly, “Who are you? I wouldn’t give you anything.”

The wife was hurt and thought, “I followed him into the wilderness and shared all his hardships. And now he speaks to me like this. If he becomes king, what kindness can I expect?”

When they arrived in Benares, the prince became king and made her his chief queen. But though he gave her the title, he ignored her completely and spent his time with other women.

The Bodhisatta, who was now the king’s wise minister, thought: “This queen followed her husband faithfully through great hardship. She shared his suffering in the forest, yet he now forgets her goodness. I will remind him of her virtue so she may receive the respect she deserves.”

So one day the Bodhisatta visited the queen and said politely, “Lady, we never receive even a handful of rice from you. Why are you so unkind to us?”

The queen replied, “Good sir, I have nothing to give. The king gives me nothing. Once, while we were traveling through the forest, I asked him, ‘If that mountain were all gold, would you give me something?’ He answered, ‘Who are you? I would give you nothing.’ Since then, what can I expect from him?”

The Bodhisatta asked, “Would you be willing to repeat those words before the king?”

“Of course,” said the queen. “Why not?”

Later, when the Bodhisatta was speaking with the king, he said, “Your Majesty, we receive nothing from the queen. Why is that?”

The queen replied, “When I have anything, I will gladly give. But what can I give when I receive nothing? Once, as we journeyed here from the forest, I asked the king if he would share with me if a mountain of gold appeared before us. He said, ‘Who are you? I will give you nothing.’”

Hearing this, the king was embarrassed. But the Bodhisatta praised the queen, saying, “Your Majesty, this woman shared all your sufferings when you lived in the forest. She stayed loyal to you through hardship and never abandoned you. A wife like her deserves your full honor and respect.”

The king, reminded of her devotion, said, “Wise sir, you are right. I have been blind to her goodness.” Then he restored her to full honor and gave her great power as queen. He also rewarded the Bodhisatta generously, saying, “It was you who reminded me of her virtues.”

When the Buddha finished the story, he said: “In that former life, the landowner was the king of Benares, his wife was the queen, and I myself was the wise minister.”

At the end of the Buddha’s teaching, both the husband and wife gained spiritual understanding and reached the First Path of enlightenment.

.... o ....

.

.